Chúng ta đã chứng kiến một chiến dịch chưa từng có tiền lệ trong lịch sử an sinh xã hội của đất nước: Chỉ trong 1 năm 4 tháng 13 ngày, hơn 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát trên khắp cả nước đã được xóa bỏ, đưa chương trình về đích sớm hơn 5 năm 4 tháng so với mục tiêu Nghị quyết 42-NQ/TW và trước 4 tháng so với hạn định phong trào thi đua mà Chính phủ phát động.

Nhiều tờ báo đã gọi đây là một “chiến dịch thần tốc” bởi sự chỉ đạo quyết liệt, xuyên suốt từ Trung ương đến tận từng thôn, bản, xã phường. Như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã khẳng định, đó là một kỳ tích đặc biệt của “ý Đảng, lòng dân”, khi tinh thần quyết tâm lan tỏa thành hành động cụ thể, dồn dập, không để một ngày chậm trễ.

Ngay từ đầu, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương phối hợp cùng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động phong trào “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” (13/4/2024), sau đó tiếp tục phát động cao điểm “450 ngày đêm” (5/10/2024). Tinh thần chỉ đạo xuyên suốt là “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, “thần tốc, thần tốc hơn nữa”, với quyết tâm “cao hơn, nỗ lực lớn hơn, hành động quyết liệt hơn”.

Không phải những khẩu hiệu suông, tinh thần ấy đã được cụ thể hóa thành phương châm “6 rõ – 4 thật”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả; và báo cáo phải nói thật, làm thật, đạt hiệu quả thật để người dân thụ hưởng thật. Đây chính là chìa khóa giúp việc triển khai không bị rơi vào hình thức, mà biến thành hành động cụ thể, được giám sát và đánh giá bằng kết quả cuối cùng.

Xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Tuyên Quang.

Trong dòng chảy ấy, nhiều địa phương đã trở thành những minh chứng sống động cho hiệu quả của cơ chế chỉ đạo đồng bộ. Quảng Ngãi là ví dụ điển hình: đến cuối tháng 6/2025, tỉnh này đã hoàn thành 9.071 căn nhà, trong đó có 6.369 nhà xây mới và 2.702 nhà sửa chữa, đạt đúng 100% kế hoạch đề ra.

Báo Nhân Dân ghi lại những hình ảnh đầy xúc động: các đội thanh niên tình nguyện hăng hái góp hơn 47.610 ngày công, các tổ chức đoàn thể địa phương phối hợp vận chuyển vật liệu, giám sát tiến độ và chất lượng công trình, để từng ngôi nhà không chỉ được hoàn thành đúng hẹn mà còn bảo đảm sự vững chãi, lâu dài. Sự chủ động của chính quyền địa phương, kết hợp với chỉ đạo nhất quán từ Trung ương, đã biến kế hoạch trên giấy thành hiện thực ở từng thôn, xóm.

Tại Hội nghị tổng kết chương trình ngày 26/8/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gọi đây là công trình quốc gia đặc biệt của "ý Đảng, lòng dân", đồng thời nhấn mạnh rằng thành quả ấy chính là biểu hiện sâu sắc nhất của “tình dân tộc, nghĩa đồng bào”. Không chỉ dừng lại ở những con số, chiến dịch này đã khẳng định một nguyên tắc căn bản trong hệ thống chính trị Việt Nam: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, và Mặt trận cùng các đoàn thể đóng vai trò nòng cốt trong vận động, giám sát và tổ chức thực hiện.

Cơ chế chỉ đạo đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở đã chứng minh sức mạnh khi được vận hành đúng cách: không chỉ tạo ra kết quả vật chất rõ rệt, mà còn bồi đắp thêm niềm tin, sự đồng thuận và khát vọng vươn lên của cả cộng đồng.

Nếu cơ chế chỉ đạo đồng bộ từ Trung ương tới cơ sở là nền móng bảo đảm sự thống nhất, thì nguyên tắc “Nhà nước chủ đạo, toàn xã hội chung tay” lại chính là linh hồn của chiến dịch xóa nhà tạm, nhà dột nát trong suốt thời gian qua. Nhà nước không chỉ ban hành chủ trương, điều tiết ngân sách, mà còn đóng vai trò kiến tạo và dẫn dắt để khơi dậy sức mạnh từ toàn xã hội.

Tinh thần ấy được cụ thể hóa ngay trong cách phân bổ nguồn lực: Chính phủ quyết định dành 5% tiết kiệm chi thường xuyên năm 2024, cùng với 1.940 tỷ đồng từ nguồn vượt thu ngân sách; đồng thời huy động sự tham gia mạnh mẽ của các bộ, ngành, doanh nghiệp, đoàn thể và từng người dân.

Xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Lào Cai.

Điều đáng chú ý là chưa bao giờ các lực lượng xã hội lại đồng loạt vào cuộc với quy mô lớn đến vậy. Bộ Quốc phòng hỗ trợ gần 1.000 tỷ đồng, huy động hơn 141.000 lượt cán bộ, chiến sĩ, gần 414.000 ngày công và gần 63.000 lượt phương tiện; Bộ Công an đóng góp hơn 790 tỷ đồng cùng trên 534.000 ngày công và nhiều vật liệu xây dựng; ngành ngân hàng ủng hộ khoảng 1.815 tỷ đồng; Mặt trận Tổ quốc vận động trên 125 tỷ đồng; Đoàn Thanh niên xung phong hơn 485.700 ngày công để góp sức cùng địa phương và người dân dựng từng mái nhà mới.

Những con số ấy không chỉ nói lên tầm vóc của chiến dịch, mà còn phản ánh niềm tin sâu sắc rằng: khi Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, toàn xã hội sẽ tự nguyện đồng lòng cùng gánh vác.

Thực tiễn ở nhiều địa phương đã chứng minh nguyên tắc này mang lại hiệu quả vượt trội. Ở Hà Giang, một tỉnh miền núi đặc biệt khó khăn, những ngôi nhà mới mọc lên không chỉ từ nguồn lực Nhà nước cấp, mà còn nhờ sự chung tay của các lực lượng vũ trang và sự góp sức của người dân địa phương.

Báo Nhân Dân ghi lại những hình ảnh xúc động khi đồng bào dân tộc cùng chiến sĩ biên phòng dựng từng bức tường, lợp từng mái ngói, trong đó có những hộ gia đình nghèo nhất nay đã có nơi “an cư lạc nghiệp” vững chắc. Còn tại Nghệ An, hàng nghìn đoàn viên thanh niên đã tình nguyện góp công sức, từ việc vận chuyển gạch ngói đến hỗ trợ lợp mái, tạo nên phong trào lan tỏa tinh thần “ai có gì góp nấy” đầy nhân văn.

Chính sự cộng hưởng này đã biến một chính sách an sinh thành một phong trào xã hội rộng lớn, nơi mỗi người dân đều cảm thấy mình là một phần của hành trình chung. Nhà nước giữ vai trò nòng cốt, vạch ra chiến lược, cung cấp nguồn lực chủ đạo và khung pháp lý, nhưng sự thành công cuối cùng lại phụ thuộc vào mức độ tham gia và đồng thuận của xã hội. Và chính sự hòa quyện đó đã khiến hàng trăm nghìn căn nhà không chỉ là những công trình vật chất, mà còn là biểu tượng sống động cho sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc.

Khi ý Đảng khơi nguồn, Nhà nước dẫn dắt, và lòng dân đồng lòng chung tay, chúng ta có thể biến những mục tiêu tưởng chừng xa vời thành hiện thực trong thời gian ngắn kỷ lục. Đây không chỉ là một thành công trong xóa đói giảm nghèo, mà còn là lời khẳng định đanh thép rằng: con đường đi lên của đất nước luôn vững chắc khi được xây dựng trên nền tảng đồng thuận xã hội và sự đồng hành của mỗi người dân.

Một trong những nhân tố quan trọng bảo đảm cho thành công của chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát chính là cách thức quản lý và sử dụng nguồn lực. Trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn hạn hẹp, việc dành ra 5% tiết kiệm chi thường xuyên năm 2024, cùng với 1.940 tỷ đồng từ vượt thu ngân sách, đã cho thấy sự quyết liệt và sáng tạo trong điều hành tài chính. Không phải tăng chi một cách dàn trải, mà Nhà nước đã chọn đúng ưu tiên, chuyển dòng tiền về nơi người dân cần nhất - đó là những mái nhà kiên cố cho các hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào vùng khó khăn.

Điểm đặc biệt của cách phân bổ lần này là sự linh hoạt trong huy động đa nguồn lực. Bên cạnh ngân sách Nhà nước, chương trình đã nhận được sự đóng góp to lớn từ các bộ, ngành, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và người dân. Bộ Quốc phòng đã hỗ trợ gần 1.000 tỷ đồng, huy động hơn 141.000 lượt cán bộ, chiến sĩ với 414.000 ngày công; Bộ Công an đóng góp hơn 790 tỷ đồng, cùng hơn 534.000 ngày công và vật liệu xây dựng; ngành ngân hàng hỗ trợ khoảng 1.815 tỷ đồng; Mặt trận Tổ quốc vận động trên 125 tỷ đồng; trong khi Đoàn Thanh niên đóng góp tới 485.700 ngày công để giúp người dân xây, sửa nhà. Sự kết hợp ấy cho thấy một mô hình phân bổ ngân sách thông minh: Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, nhưng không làm thay tất cả, mà kích hoạt sức mạnh cộng đồng, tạo nên sự cộng hưởng khổng lồ.

Xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Quảng Ngãi.

Không chỉ ở tầm quốc gia, từng địa phương cũng thể hiện sự linh hoạt trong điều hành. Ở Quảng Ngãi, chính quyền đã chủ động đàm phán với các cửa hàng vật liệu xây dựng để được mua giá ưu đãi, đồng thời phân công đoàn viên thanh niên trực tiếp tham gia vận chuyển, giảm đáng kể chi phí nhân công. Nhờ đó, tỉnh này hoàn thành đúng tiến độ với 9.071 căn nhà đạt chất lượng, không bị đội vốn hay phát sinh lãng phí. Cách làm này minh chứng rằng, khi có sự sáng tạo và chủ động, mỗi đồng ngân sách đều được sử dụng hiệu quả, mang lại giá trị thực cho người dân.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trong lễ tổng kết cũng nhấn mạnh: đây không chỉ là câu chuyện chi tiền, mà là “câu chuyện quản lý đồng tiền một cách hiệu quả, minh bạch và nhân văn”, bởi từng đồng vốn đều gắn với niềm tin của nhân dân và trách nhiệm trước đất nước. Nhìn rộng ra, cách làm này mở ra một tư duy mới trong quản trị tài chính công: tiết kiệm nhưng không co cụm, chi tiêu có trọng tâm, trọng điểm, và trên hết là gắn liền với các mục tiêu an sinh, phát triển bền vững.

Chính nhờ sự tiết kiệm, sáng tạo và linh hoạt ấy mà một chương trình tưởng chừng khổng lồ đã không trở thành gánh nặng, mà ngược lại, còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa, huy động thêm nguồn lực xã hội, khơi dậy tinh thần trách nhiệm của mỗi công dân. Đây cũng là bài học quý cho các chính sách lớn khác trong tương lai: muốn thành công, không chỉ cần nhiều tiền, mà quan trọng hơn là phải biết chi tiêu đúng chỗ, đúng cách và khơi dậy sự đồng hành của toàn xã hội.

Một trong những giá trị cốt lõi được thể hiện rõ nét trong chiến dịch xóa nhà tạm, nhà dột nát chính là tinh thần tự lực, tự cường của các địa phương, song song với sự hỗ trợ công bằng dành cho những vùng khó khăn. Chủ trương xuyên suốt là khuyến khích các tỉnh, thành phát huy tối đa nội lực, không trông chờ ỷ lại, đồng thời Nhà nước đóng vai trò điều tiết, chia sẻ, để những nơi còn nghèo khó không bị bỏ lại phía sau. Đây không chỉ là một giải pháp thực tiễn, mà còn là một nguyên tắc mang đậm tính nhân văn trong quá trình phát triển.

Thực tế cho thấy, nhiều địa phương đã nỗ lực vượt bậc để hoàn thành mục tiêu, dù điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế. Như ở Quảng Ngãi, chính quyền và nhân dân đã huy động hơn 47.000 ngày công của đoàn viên, thanh niên và các tổ chức đoàn thể để hỗ trợ người dân dựng nhà. Cách làm ấy không chỉ tiết kiệm chi phí, mà còn gắn kết cộng đồng, khơi dậy tinh thần tự lực trong chính người thụ hưởng. Hay tại Nghệ An, hàng nghìn đoàn viên thanh niên đã tình nguyện vận chuyển gạch ngói, đào móng, lợp mái cùng bà con, biến chương trình thành một phong trào xã hội rộng lớn. Những hình ảnh đó cho thấy, khi được khích lệ và tạo điều kiện, người dân và cộng đồng có thể tự mình trở thành chủ thể kiến tạo sự thay đổi.

Tuy nhiên, bên cạnh tinh thần tự lực của các địa phương, vẫn có những vùng đặc biệt khó khăn cần sự hỗ trợ trực tiếp và mạnh mẽ hơn từ Trung ương. Ở Hà Giang, nơi địa hình hiểm trở, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều thiếu thốn, việc xóa nhà tạm chỉ có thể hoàn thành nhờ sự chung tay của lực lượng biên phòng và các tổ chức chính trị - xã hội. Báo Nhân Dân ghi lại những khoảnh khắc xúc động khi cán bộ, chiến sĩ cùng người dân bản dựng từng bức tường, lợp từng mái nhà, để những hộ nghèo nhất nay có được chỗ ở an toàn, vững chắc. Điều đó minh chứng rằng, sự quan tâm kịp thời của Nhà nước dành cho vùng khó khăn không chỉ bảo đảm công bằng xã hội, mà còn củng cố niềm tin của nhân dân vào các chính sách lớn.

Sự kết hợp hài hòa giữa tinh thần tự lực của địa phương và sự hỗ trợ công bằng từ Trung ương đã tạo nên sức mạnh bền bỉ. Những nơi có điều kiện hơn đã chủ động vươn lên bằng sáng kiến, cách làm sáng tạo; trong khi đó, những vùng nghèo được tiếp sức kịp thời để không bị tụt lại phía sau. Tất cả đều hướng tới một mục tiêu chung: nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo đảm mọi người dân đều được an cư, từ đó mới có thể lạc nghiệp. Và chính nguyên tắc nhân văn ấy đã làm nên sức hấp dẫn, lan tỏa và tính bền vững của chương trình.

Không ai bị bỏ lại phía sau - câu nói quen thuộc ấy đã được hiện thực hóa bằng những ngôi nhà mới mọc lên khắp mọi miền đất nước. Nó khẳng định rằng phát triển bền vững không chỉ nằm ở những con số tăng trưởng, mà còn ở chỗ mọi người dân, từ miền núi đến miền xuôi, từ hải đảo đến đồng bằng, đều được hưởng thụ thành quả của sự phát triển. Khi tinh thần tự lực và sự chia sẻ công bằng cùng song hành, thì “ý Đảng, lòng dân” thực sự hòa quyện, tạo ra sức mạnh vô song để đất nước bước tiếp những chặng đường dài phía trước.

Nếu Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, các bộ ngành và đoàn thể là lực lượng nòng cốt triển khai, thì nhân dân và cộng đồng mới chính là những chủ thể quyết định sự thành công của chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Điều đặc biệt của chiến dịch này là nó không đơn thuần dựa vào ngân sách hay sự hỗ trợ từ trên xuống, mà được nâng đỡ bởi hàng triệu bàn tay, tấm lòng của người dân khắp mọi miền đất nước. Tinh thần “ai có gì góp nấy” trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt, biến chương trình an sinh thành một phong trào xã hội sâu rộng, nơi mỗi người đều thấy mình là một phần của thành công chung.

Ở nhiều địa phương, bà con không chỉ là người thụ hưởng, mà còn trực tiếp tham gia dựng nhà, đóng góp công sức, vật liệu, hay hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình xây dựng. Những hình ảnh chiến sĩ công an, quân đội cùng dân bản vác từng bao xi măng, dựng từng cột gỗ, hay những đoàn viên thanh niên đào móng, lợp mái, đã lan tỏa mạnh mẽ trên các phương tiện truyền thông. Có những ngôi nhà hoàn thành không chỉ nhờ tiền của Nhà nước, mà còn nhờ sự góp công của hàng chục hộ dân trong thôn, để niềm vui của một gia đình cũng trở thành niềm hạnh phúc chung của cả cộng đồng. Chính sự gắn kết này làm cho mỗi căn nhà không chỉ là một công trình vật chất, mà còn là biểu tượng của tình làng nghĩa xóm, của sức mạnh nhân dân khi đồng lòng hướng tới mục tiêu chung.

Từ thành công ấy, có thể khẳng định rằng chiến dịch xóa nhà tạm, nhà dột nát là minh chứng rõ ràng nhất cho chân lý: khi ý Đảng được cụ thể hóa bằng cơ chế phù hợp, khi Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, khi địa phương phát huy tinh thần tự lực, và khi nhân dân chung tay góp sức, thì không khó khăn nào là không thể vượt qua. Hơn 334.000 ngôi nhà mới không chỉ là con số, mà là hàng triệu câu chuyện nhân văn, hàng triệu niềm tin được khơi dậy, hàng triệu khát vọng được chắp cánh. Đây cũng là lời khẳng định rằng, trên hành trình phát triển đất nước, sức mạnh đồng thuận xã hội luôn là tài sản quý giá nhất.

Kết thúc chiến dịch, chúng ta có quyền tự hào khi nhìn lại chặng đường vừa qua: trong thời gian ngắn kỷ lục, một nhiệm vụ tưởng chừng khổng lồ đã trở thành hiện thực nhờ sự hòa quyện kỳ diệu giữa ý Đảng và lòng dân. Song quan trọng hơn, thành quả ấy mở ra một niềm tin mới: rằng nếu tiếp tục phát huy tinh thần đồng thuận, sự sẻ chia và trách nhiệm chung, đất nước sẽ đủ sức chinh phục những mục tiêu lớn lao hơn nữa trong tương lai. Khi ý Đảng sáng suốt và lòng dân đồng lòng, thì con đường đi lên của dân tộc Việt Nam sẽ luôn vững chắc, tự tin, và đầy khát vọng hùng cường.