Từ những kỳ họp sôi nổi, những phiên chất vấn thẳng thắn, đến các cuộc giám sát chuyên đề đầy sức nặng, Quốc hội hôm nay không còn chỉ là “nơi làm luật”, mà là người đồng hành cùng Chính phủ, doanh nghiệp và người dân trên con đường phát triển. Từng đạo luật, từng nghị quyết được ban hành đều thấm đẫm hơi thở cuộc sống - nơi tiếng nói của nhân dân được lắng nghe, chuyển hóa thành chính sách và phản ánh vào từng dòng chữ của pháp luật.

Trong tầm nhìn “đi trước một bước về thể chế” mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định, có một nội dung sâu xa hơn: Đi trước để dẫn đường, nhưng đồng hành để đi xa. Một Quốc hội kiến tạo không chỉ nhìn thấy những gì đang diễn ra mà còn nhìn thấy những gì đang đến để cùng Chính phủ tháo gỡ điểm nghẽn, cùng doanh nghiệp khơi thông nguồn lực, cùng người dân vun đắp niềm tin vào tương lai. Chính trong hành trình đồng hành ấy, Quốc hội đang khẳng định hình ảnh của mình - một Quốc hội hành động, gần dân, đổi mới và vì dân - nơi ý Đảng hòa cùng lòng dân, nơi nghị trường vang vọng hơi thở cuộc sống và từ đó, đất nước thêm một bước vững vàng tiến lên phía trước.

“Kiến tạo phát triển” không phải là một khẩu hiệu chính trị mà là tinh thần cốt lõi của quản trị quốc gia hiện đại - nơi nhà nước không chỉ quản lý xã hội mà còn chủ động tạo dựng môi trường, khuyến khích sáng tạo và thúc đẩy các nguồn lực phát triển. Tư duy ấy đang được thể hiện rõ trong hoạt động của Quốc hội Việt Nam hôm nay - một Quốc hội hành động, đổi mới, dấn thân và đồng hành cùng dân tộc trên hành trình phát triển.

Nếu như trước đây, Quốc hội chủ yếu tập trung vào vai trò lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia thì nay, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn mới - tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi số, phát triển xanh và hội nhập sâu rộng - vai trò của Quốc hội được mở rộng, trở thành trung tâm của tư duy kiến tạo. Bởi lẽ, mọi đột phá phát triển đều bắt đầu từ đột phá thể chế. Và chính tại nghị trường - nơi những đạo luật ra đời - tư duy kiến tạo được hiện thực hóa bằng ngôn ngữ pháp lý, bằng các quyết định mở đường cho hành động.

Đoàn kiểm tra số 1910 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2025 tổ chức Hội nghị thông báo dự thảo Báo cáo của Đoàn kiểm tra đối với Đảng ủy Chính phủ, ngày 17/3/2025. Ảnh: Nhật Bắc.

“Kiến tạo phát triển” không chỉ là việc ban hành luật mới mà là tư duy đổi mới trong cách tiếp cận chính sách. Đó là tầm nhìn vượt lên trên cái đang có để chuẩn bị cho cái sắp tới; là dũng khí để tháo bỏ rào cản cũ, giải phóng sức sáng tạo của nhân dân và doanh nghiệp; là sự chủ động của Quốc hội trong dự báo xu thế, trong việc tạo khung khổ pháp lý cho những lĩnh vực hoàn toàn mới như kinh tế số, công nghiệp văn hóa, đổi mới sáng tạo hay trí tuệ nhân tạo.

Thực tế cho thấy, những năm gần đây, Quốc hội không chỉ “làm luật” mà còn chủ động dẫn dắt chính sách. Các đạo luật quan trọng như Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Điện ảnh, Luật Di sản văn hóa (sửa đổi)... đều được thiết kế theo tinh thần “kiến tạo”, nghĩa là không bó hẹp trong khuôn khổ quản lý, mà mở rộng không gian phát triển cho các chủ thể của nền kinh tế - xã hội.

Tinh thần đó cũng được thể hiện trong cách Quốc hội đồng hành cùng Chính phủ - thay vì giám sát theo nghĩa “kiểm tra”, Quốc hội giám sát để “thúc đẩy”, để cùng Chính phủ tháo gỡ khó khăn, tìm giải pháp, chia sẻ trách nhiệm trong từng quyết sách lớn. Những cuộc chất vấn và giám sát gần đây đã minh chứng cho tinh thần đó: thẳng thắn, cởi mở, nhưng không đối lập; phản biện để cùng xây, chất vấn để cùng tiến.

Chính nhờ tư duy kiến tạo, Quốc hội khóa XV đã trở thành một hình mẫu về quản trị linh hoạt, đồng hành cùng hành pháp. Nhiều chính sách lớn như các gói phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19, cơ chế đặc thù cho một số địa phương, hay các chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, giảm nghèo bền vững, phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số… đều được Quốc hội xem xét, điều chỉnh kịp thời, dựa trên tinh thần chia sẻ, trách nhiệm và sáng tạo.

Ở một tầm cao hơn, tư duy “kiến tạo phát triển” cũng phản ánh cách Quốc hội đặt con người làm trung tâm của chính sách. Mọi thể chế, mọi đạo luật, mọi chương trình đều hướng đến mục tiêu cuối cùng: Nâng cao chất lượng sống của người dân, tạo môi trường phát triển lành mạnh cho doanh nghiệp, bảo đảm công bằng xã hội và gìn giữ các giá trị văn hóa, đạo đức của dân tộc. Đó chính là sự kết hợp hài hòa giữa lý trí của pháp quyền và tình cảm của nhân văn giữa lý luận chính trị và thực tiễn cuộc sống.

Như vậy, “kiến tạo phát triển” không chỉ là cách Quốc hội hành động mà còn là triết lý vận hành của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Ở đó, pháp luật không đơn thuần là công cụ quản lý mà trở thành “hạ tầng mềm” của phát triển; Quốc hội không chỉ là cơ quan quyền lực tối cao, mà còn là “bộ não” của thể chế - nơi khởi phát những tư duy mới, mở đường cho tương lai.

Một Quốc hội kiến tạo không thể tách rời thực tiễn. Mọi đạo luật, mọi quyết sách, mọi nghị quyết của Quốc hội đều phải bắt đầu từ đời sống, từ những vấn đề của nhân dân và kết thúc bằng sự đồng thuận của nhân dân. Đó là điều làm nên bản chất dân chủ, nhân văn và gần dân của Quốc hội Việt Nam - nơi mà tiếng nói của người dân được lắng nghe, được phản ánh, được tôn trọng và được chuyển hóa thành chính sách.

Tại mỗi kỳ họp, trước khi Quốc hội nhóm họp ở Nhà Quốc hội, các cuộc tiếp xúc cử tri tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các địa phương đã trở thành những “phiên nghị trường thu nhỏ”, nơi đại biểu lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và phản ánh trung thực nhất hơi thở của cuộc sống. Tôi còn nhớ, trong một buổi tiếp xúc cử tri ở tổ bầu cử số 5 (Thành phố Hà Nội), nhiều ý kiến của người dân Thủ đô đã đề nghị Quốc hội và Chính phủ cần đẩy nhanh tiến độ chỉnh trang di tích lịch sử - văn hóa, bảo tồn các giá trị đô thị cũ xen giữa đô thị hiện đại; đồng thời kiến nghị phải có cơ chế rõ ràng để người dân được tham gia, được hưởng lợi từ việc bảo tồn và phát huy di sản. Chính những tiếng nói từ lòng dân ấy đã được chúng tôi ghi nhận, tổng hợp và phản ánh vào quá trình thảo luận, xây dựng Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) - một đạo luật đang được kỳ vọng tạo ra hành lang pháp lý mới cho việc “bảo tồn để phát triển”.

Cũng tại nhiều cuộc tiếp xúc cử tri ở Hà Nội, người dân đã phản ánh về vấn đề dân số già hóa nhanh, áp lực y tế cơ sở và giáo dục mầm non quá tải, kiến nghị Quốc hội sớm ban hành Luật Dân số để có chính sách khuyến sinh, hỗ trợ phụ nữ, mở rộng dịch vụ chăm sóc người cao tuổi, đồng thời gắn dân số với chất lượng nguồn nhân lực. Những kiến nghị ấy không chỉ là mối quan tâm xã hội, mà là thông điệp chính sách sâu sắc rằng mỗi con người phải được coi là trung tâm của phát triển. Và khi Luật Dân số được Quốc hội thảo luận trong thời gian tới, những ý kiến ấy sẽ được phản ánh một cách đầy đủ, nhân văn và có tầm nhìn.

Sự lắng nghe ấy cũng không chỉ dừng lại ở những vấn đề xã hội mà còn lan tỏa đến đời sống kinh tế, văn hóa, đô thị và môi trường của Thủ đô. Trong nhiều năm qua, cử tri Hà Nội liên tục kiến nghị Quốc hội quan tâm đến ô nhiễm không khí, quy hoạch đô thị, ùn tắc giao thông, chất lượng giáo dục công lập và cải thiện không gian văn hóa công cộng. Những kiến nghị ấy đã góp phần thúc đẩy nhiều phiên giám sát chuyên đề của Quốc hội, trong đó có giám sát, khảo sát về “Quản lý quy hoạch, sử dụng đất đô thị và phát triển hạ tầng giao thông ở các thành phố lớn” hay “Thực hiện chính sách pháp luật về di sản văn hóa”.

Ở tầm khái quát, có thể nói rằng: Mỗi kiến nghị của cử tri chính là một “nguồn dữ liệu sống” giúp Quốc hội hiểu sâu hơn về đời sống xã hội, từ đó hoạch định chính sách sát với thực tế, nhân văn và khả thi. Đó chính là điểm khác biệt giữa một Quốc hội “làm luật” và một Quốc hội “kiến tạo”, thay vì soạn thảo trên bàn giấy, Quốc hội đang viết luật từ đời sống, từ hơi thở của nhân dân.

Tôi vẫn thường nói rằng: “Lắng nghe nhân dân không chỉ là một kỹ năng chính trị, mà là bản lĩnh văn hóa của người đại biểu Quốc hội”. Bởi chỉ khi đại biểu mang trong mình sự thấu hiểu, sẻ chia và trách nhiệm, thì mỗi tiếng nói trong nghị trường mới thực sự là tiếng nói của nhân dân, mỗi điều luật mới thực sự trở thành công cụ phục vụ cuộc sống. Và chính từ sự lắng nghe ấy, Quốc hội Việt Nam đang ngày càng trưởng thành, bản lĩnh hơn, nhân văn hơn - một Quốc hội của dân, do dân và vì dân theo đúng tinh thần mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn.

Nếu nghị trường là “trái tim” của Quốc hội thì các diễn đàn, phiên thảo luận, chất vấn và giám sát chuyên đề chính là nơi thể hiện sinh động nhất sức sống của một Quốc hội kiến tạo – hành động – gần dân. Ở đó, lý luận và thực tiễn gặp nhau, tiếng nói của Chính phủ hòa vào tiếng nói của cử tri và mỗi đại biểu Quốc hội trở thành cầu nối giữa khát vọng phát triển với hành động cụ thể của thể chế.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tặng quà cho các gương điển hình tiêu biểu ngành Dầu khí, ngày 17/4/2025. Ảnh: Lâm Hiển.

Những năm gần đây, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Quốc gia do Quốc hội tổ chức đã trở thành một sự kiện chính trị - học thuật có ảnh hưởng lớn, nơi tập hợp trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà quản lý để cùng bàn cách khơi thông nguồn lực phát triển đất nước. Năm 2023, với chủ đề “Tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững”, diễn đàn đã gợi mở nhiều định hướng chính sách quan trọng để ứng phó trong ngắn hạn và giải pháp căn cơ có tầm chiến lược lâu dài; giải pháp để tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực tăng trưởng để giúp đất nước tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, khơi thông nguồn lực và thúc đẩy tăng trưởng, phát triển bền vững. Quốc hội không chỉ làm luật, mà còn tạo không gian cho tri thức xã hội tham gia hoạch định chính sách.

Không chỉ dừng ở tầm vĩ mô, các phiên chất vấn tại Quốc hội khóa XV đã khẳng định vị thế của nghị trường như một “trường học lớn của dân chủ”. Từng câu hỏi, từng lời đáp của đại biểu và thành viên Chính phủ không còn khô khan hay hình thức mà là những cuộc đối thoại thẳng thắn, trách nhiệm, có lý có tình, nhằm tìm ra giải pháp tháo gỡ những “nút thắt” cản trở phát triển. Trong lĩnh vực văn hóa - xã hội, các phiên chất vấn về chính sách giáo dục, y tế, lao động, an sinh và văn hóa cơ sở đã phản ánh đúng mạch sống của xã hội, nêu trúng các vấn đề mà người dân quan tâm như: Tình trạng thiếu giáo viên mầm non, quá tải bệnh viện, chính sách tiền lương ngành y, bảo vệ di sản, văn hóa ứng xử trên mạng xã hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương trao quà tặng 15 gia đình chính sách tại phường Cẩm Thành, Quảng Ngãi, ngày 8/7/2025. Ảnh: Hằng Nga.

Tôi đặc biệt ấn tượng với phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về chính sách phát triển công nghiệp văn hóa - lần đầu tiên lĩnh vực này được đưa ra nghị trường một cách toàn diện. Các đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra những vướng mắc về cơ chế đầu tư, bản quyền, phân cấp quản lý và môi trường sáng tạo nghệ thuật; đồng thời đề xuất Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành các nghị quyết chuyên đề về phát triển công nghiệp văn hóa gắn với xây dựng thương hiệu quốc gia. Đó là minh chứng cho thấy, nghị trường không chỉ “nói chuyện luật” mà đang bàn về tương lai văn hóa, kinh tế và con người Việt Nam.

Các phiên giám sát tối cao của Quốc hội trong thời gian qua cũng là một biểu hiện rõ nét của tư duy “đi trước một bước về thể chế”. Khi Quốc hội giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về an sinh xã hội, về quy hoạch đô thị, hay về chuyển đổi số trong giáo dục, đó không chỉ là kiểm tra mà là đồng hành cùng Chính phủ để phát hiện điểm nghẽn, đề xuất điều chỉnh chính sách kịp thời. Nhiều kết quả giám sát đã nhanh chóng được thể chế hóa thành nghị quyết, kiến nghị hoặc đề án lớn của Chính phủ như việc cải cách tiền lương trong ngành y, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, hay hoàn thiện cơ chế xã hội hóa trong văn hóa, thể thao.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh trao quà tặng các gia đình chính sách tại phường Xuân Hương, Đà Lạt, ngày 22/7/2025. Ảnh: Đức Hưng.

Ở một chiều sâu hơn, các diễn đàn Quốc hội chính là nơi tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị và văn hóa nghị trường được thử thách. Không ít những vấn đề phức tạp, nhạy cảm như quản lý không gian mạng, an ninh văn hóa, kiểm soát nội dung độc hại, hay cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn di sản đã được thảo luận với thái độ cầu thị, cởi mở và tôn trọng khác biệt. Sức mạnh của Quốc hội không nằm ở việc “quyết định nhanh”, mà ở khả năng lắng nghe đa chiều, dung hòa lợi ích, đưa ra quyết định đúng thời điểm và vì lợi ích chung của quốc gia.

Có thể nói, mỗi diễn đàn Quốc hội là một “cửa sổ mở ra tương lai” - nơi những ý tưởng, giải pháp và kiến nghị của nhân dân, doanh nghiệp, giới khoa học được lan tỏa, kết tinh thành các hành động cụ thể. Đó chính là giá trị của một Quốc hội kiến tạo: Không chỉ ban hành thể chế mà còn khơi nguồn năng lượng xã hội, giải phóng sáng tạo và tạo niềm tin vào con đường phát triển của đất nước.

Và ở đó, tinh thần đồng hành cùng Chính phủ, doanh nghiệp và người dân càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Bởi một Quốc hội mạnh không phải là Quốc hội nói nhiều mà là Quốc hội làm được nhiều điều có ích cho dân, cho nước - nơi lời nói gắn liền với hành động, nơi chính sách bắt nguồn từ đời sống và nơi nghị trường thực sự trở thành “địa chỉ của niềm tin”.

Một Quốc hội chỉ thực sự mạnh khi được nhân dân tin yêu, đồng hành và gửi gắm niềm tin. Bởi quyền lực lớn nhất của Quốc hội không chỉ nằm ở Hiến pháp hay luật pháp, mà nằm ở niềm tin của nhân dân - thứ “vốn chính trị” quý giá được tích lũy từ sự gần gũi, minh bạch, chân thành và hành động vì dân.

Những năm gần đây, hình ảnh Quốc hội Việt Nam trong lòng cử tri đã có nhiều thay đổi sâu sắc. Người dân không còn nhìn Quốc hội như một “thiết chế xa vời” ở Nhà Quốc hội mà thấy Quốc hội hiện diện trong chính cuộc sống của mình qua từng chính sách an sinh, từng đạo luật về dân số, giáo dục, môi trường, văn hóa hay qua mỗi cuộc tiếp xúc cử tri ấm áp và gần gũi. Khi đại biểu Quốc hội về với dân, lắng nghe từng ý kiến nhỏ, giải thích từng chính sách mới, người dân cảm nhận được rằng: Quốc hội đang lắng nghe họ bằng cả trái tim.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan động viên người dân vùng lũ Thái Nguyên, ngày 9/10/2025. Ảnh: TNGOP.

Các phiên họp được truyền hình trực tiếp, những phát biểu thẳng thắn của đại biểu được lan tỏa trên mạng xã hội, những cuộc tranh luận sôi nổi nhưng đầy trách nhiệm đã khiến nghị trường trở thành “trường học lớn của dân chủ” - nơi công luận và chính trị gặp nhau, nơi tiếng nói của nhân dân trở thành trung tâm của mọi quyết định. Ở đó, hình ảnh đại biểu Quốc hội không chỉ là người phát ngôn của cử tri mà là người bạn đồng hành trong hành trình đi tới phát triển và hạnh phúc.

Tại Thủ đô Hà Nội - trái tim của cả nước, nơi tôi có cơ hội tiếp xúc với cử tri nhiều năm liền - tôi cảm nhận rõ sự thay đổi trong cách người dân nhìn về Quốc hội. Họ không chỉ gửi gắm niềm tin mà còn gửi cả trách nhiệm: Trách nhiệm kiến tạo một xã hội công bằng, nhân ái, văn minh; trách nhiệm bảo vệ di sản, xây dựng văn hóa, phát triển con người. Khi cử tri Hà Nội nói với tôi rằng: “Chúng tôi thấy Quốc hội gần gũi hơn, nói đúng điều dân nghĩ, làm đúng điều dân mong” - đó chính là phần thưởng quý giá nhất cho những nỗ lực đổi mới của Quốc hội trong suốt thời gian qua.

Một Quốc hội đổi mới không chỉ đo bằng số lượng đạo luật được thông qua mà còn bằng chất lượng của niềm tin mà nó tạo dựng. Một Quốc hội gần dân không chỉ thể hiện ở các chuyến đi cơ sở mà ở tinh thần lắng nghe và thấu hiểu, ở việc biến từng kiến nghị nhỏ thành hành động lớn. Và một Quốc hội thực chất không phải là nơi chỉ ban hành pháp luật mà là nơi kết tinh ý chí của nhân dân, của dân tộc để mọi chính sách đều hướng tới hạnh phúc con người, mọi quyết sách đều phục vụ sự phát triển của đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh kiểm tra hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, ngày 7/7/2025. Ảnh: Q.M.G

Bước vào giai đoạn 2025–2035, khi đất nước sắp xếp lại giang sơn, tinh gọn bộ máy, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa vững mạnh và hiện đại, hình ảnh Quốc hội kiến tạo - đồng hành - gần dân càng trở nên biểu tượng cho một Việt Nam mới: Một đất nước đổi mới nhưng ổn định, hiện đại nhưng nhân văn, phát triển nhưng không đánh mất bản sắc.

Và khi Quốc hội biết lắng nghe dân, nói tiếng nói của dân, hành động vì dân thì mọi đạo luật đều mang hơi thở của cuộc sống, mọi nghị quyết đều có sức sống của lòng dân và mọi bước đi của đất nước đều được nâng đỡ bởi niềm tin của nhân dân. Bởi lẽ, trong hành trình phát triển phồn vinh, hạnh phúc của Việt Nam hôm nay, Quốc hội không chỉ là người mở đường bằng thể chế mà còn là người đồng hành bằng niềm tin và khát vọng.

Khi Quốc hội kiến tạo, đất nước phát triển; khi Quốc hội đồng hành, nhân dân đồng thuận; và khi Quốc hội gần dân, dân tin tưởng - đó chính là nền tảng bền vững nhất để Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên của trí tuệ, văn hóa và phát triển phồn vinh, hạnh phúc.

(Mời độc giả đón đọc kỳ 4: Để thể chế đi vào lòng dân, cần một Mặt trận đi trước một bước về dân chủ")