Ngày Tết, nói chuyện “văn hóa tháng giêng...”

Tháng giêng đi chùa cầu may mắn

Trong văn hóa Việt, chùa luôn là nơi đến gần gũi với phụ nữ. Họ lựa chọn đi chùa để đáp ứng nhu cầu tâm lý, tâm linh và đời sống tinh thần của mình. Sẽ dễ dàng nhận ra trong các đoàn người đi lễ chùa, dù dịp lễ, Tết hay ngày thường thì phụ nữ vẫn chiếm phần lớn hơn.

Theo một thống kê sơ bộ, hiện Nghệ An có 55 ngôi chùa lớn được Giáo hội Phật giáo quan tâm và có quyết định nhà sư trụ trì quản lý, thu hút hơn 50 ngàn phật tử thường xuyên đi lễ. Con số này có lẽ còn khiêm tốn bởi bên cạnh đó, còn có hàng vạn người vẫn đi lễ chùa nhưng họ chưa nhận mình là phật tử. Ở các vùng có nhiều ngôi chùa cổ, vốn là những nơi Phật giáo phát triển lâu đời như ở TP. Vinh, các huyện Diễn Châu, Yên Thành, Quỳnh Lưu, Đô Lương,… thì số lượng phụ nữ đi chùa càng nhiều hơn. Chị em còn tập hợp thành các nhóm bạn dịp đầu năm tổ chức thuê xe để cả nhóm cùng đi hành hương qua nhiều chùa khác nhau.

Thắp hương làm lễ cầu an. Ảnh: Dương Lan.

Theo nhiều người, việc đi lễ chùa là rất tốt cho đời sống tinh thần, tâm linh, nhất là đối với những người phụ nữ lớn tuổi. Sau bao năm vất vả lo cho gia đình, giờ họ cần được nghỉ ngơi, đi chùa để cho tâm hồn thanh thản, nhẹ nhàng, được cảm thấy an yên, nhẹ nhõm, tránh được sự bon chen, ồn ào của cuộc sống.

Trong một cuộc khảo sát nhỏ với 73 người phụ nữ ở TP. Vinh và huyện Yên Thành với 61 người đi lễ chùa vào tháng Giêng (chiếm 84%), thì có 47 người thường xuyên đi chùa, còn lại mỗi năm chỉ đi lễ chùa vài lần. Xét về nghề nghiệp, những người làm nghề buôn bán, kinh doanh tự do đi chùa nhiều nhất, sau đó là các viên chức Nhà nước (cả đang làm việc lẫn về hưu), rồi đến những đối tượng khác như CNLĐ. Khi được hỏi, hầu hết nói đi chùa làm lễ để cầu an, cầu phúc cho gia đình, một số cho biết cầu tài, cầu lộc, cầu duyên, trong khi có người chỉ đi chùa vãn cảnh.

Điểm chung là hầu hết đều đi theo các nhóm để không chỉ lễ Phật mà còn được gặp gỡ trò chuyện với nhau về cuộc sống gia đình, văn hóa tâm linh. Không chỉ những người lớn tuổi, nhiều phụ nữ trẻ hiện nay cũng hay dành thời gian đi chùa. Chị Lâm Như Hiền, một phụ nữ 25 tuổi làm buôn bán nhỏ ở TP. Vinh chia sẻ: “Quanh năm buôn bán, bon chen với cơm áo, với công việc, có lúc được, có lúc mất nhưng luôn phải lo lắng. Chỉ có vào chùa thì thấy mình nhẹ nhõm hơn. Vậy nên hằng tháng tôi vẫn đi lễ chùa. Tháng Giêng thì đi hầu hết các chùa trong tỉnh mà mình biết đến, để cầu mong cả gia đình được một năm may mắn, hạnh phúc”.

Xem bói đầu năm

Cùng với đi chùa cầu an, việc đi xem bói đầu năm để xem gia sự, công danh, làm ăn, tình duyên là hoạt động khá nhộn nhịp của nhiều phụ nữ. Từng một thời bị coi là mê tín, dị đoan, nhiều năm trở lại đây, việc xem bói càng ngày càng phổ biến với nhiều hình thức khác nhau, bởi nó phần nào đáp ứng nhu cầu về tâm lý của nhiều người. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phức tạp, cuộc sống thất thường, con người phải đối diện với quá nhiều bất an, rủi ro từ bệnh tật, tai nạn cho đến công việc làm ăn… thì nhiều người lại càng có nhu cầu xem bói, xem tướng.

Người dân, trong đó phần đông là phụ nữ đi lễ chùa đầu năm. Ảnh: Nhật Bắc.

Trong dịp đầu năm, hầu hết mọi người đều có tâm lý tò mò muốn biết những vấn đề chính của mình và gia đình trong một năm tới. Đó là tâm lý chung của nhiều người, thể hiện rõ nhất ở những người phụ nữ, bởi mối quan tâm lớn nhất chính là cuộc sống gia đình họ trong một năm đang bắt đầu.

Vẫn trong khảo sát nói trên ở TP. Vinh, Nghệ An về xem bói toán với đối tượng phụ nữ, trả lời câu hỏi có đi xem bói đầu năm hay không, thật ngạc nhiên khi có đến 79% trả lời là có. Những người này ở các độ tuổi, nghề nghiệp khác nhau, già có, trẻ có, nông dân, công nhân, viên chức, làm nghề kinh doanh buôn bán và cả giáo viên. Hầu hết người đi xem bói đều tập trung vào 04 nội dung chính là gia sự, công danh, làm ăn và tình duyên.

Một người phụ nữ 61 tuổi nhờ con gái chở đi xem bói đầu năm cho biết, bà không quá mê tín nhưng vẫn đi xem bói cho biết về gia sự năm nay để làm lễ cầu an, giải hạn cho gia đình, “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”.

“Lúc đầu em không tin lắm, đi theo các chị bạn xem cho vui. Chẳng hiểu thầy linh thật hay duyên số mà năm ngoái thầy phán em có vong theo không lấy được chồng nên phải làm lễ cúng cắt duyên âm. Sau đó mấy tháng thì em lên xe hoa. Còn nhiều cái khác nữa thầy nói cũng thấy hay, nên thành ra cứ đầu năm em lại đi xem bói để biết thêm”, một cô gái tên là Vân trong số những người được khảo sát tâm sự.

Chùa Hương, ngôi chùa linh thiêng, cổ kính là nơi thu hút rất đông phật tử hành lễ mỗi dịp Tết đến, Xuân về. Ảnh: Giang Huy.

Đầu năm, số lượng người đi xem bói đông đảo nên không phải lúc nào đi xem cũng dễ dàng. Nếu quen biết thì còn dễ có lịch hẹn, không quen biết thì có khi đi mấy lần cũng không xem được. Thường dịp đầu năm, các thầy bói phải thuê người đứng ra liên lạc và thu xếp lịch hẹn với khách để thầy “làm việc”. Với những thầy nổi tiếng thì có khi lịch hẹn lên đến mấy ngày. Ứng xử với việc xem bói cũng đa dạng, tùy thuộc vào đối tượng. Có người tin, có người không tin nhưng vẫn đi vì tò mò. Một thầy bói nổi tiếng ở TP. Vinh chia sẻ: “Đối tượng đến xem bói chủ yếu là phụ nữ, cũng có đàn ông nhưng ít hơn. Có người tin, có người không. Xem có cái đúng, có cái gần đúng và cũng có cái sai. Nhưng có cung thì sẽ có cầu. Với lại, xem bói là một nhu cầu tâm lý để đáp ứng sự tò mò, giảm bớt sự lo lắng của một số người. Chỉ cần họ đừng hành động cực đoan, đừng mù quáng quá thì chẳng có gì xấu cả”.

Bên cạnh đi chùa lễ Phật cầu an, cầu phúc cho gia đình và đi xem bói để “biết trước” về gia sự, về đường công danh, tình duyên và có những nghi lễ “giải hạn, cắt duyên” nhằm giảm bớt tâm lý lo lắng, cầu mong bình an đến với gia đình… thì người phụ nữ còn tham gia nhiều hoạt động văn hóa trong đời sống gia đình. Kể cả các nghi lễ mà người đàn ông luôn làm chủ lễ thì người phụ nữ trong gia đình cũng là người đứng ra chuẩn bị hết mọi thứ. Từ các nghi lễ thờ cúng tổ tiên trong dịp Tết, đến các nghi lễ cầu an, giải hạn cho gia đình đầu năm mới đều in đậm vai trò chuẩn bị của phụ nữ. Nói cách khác, “văn hóa tháng Giêng” là văn hóa gắn với các hoạt động của người phụ nữ. Họ phải làm rất nhiều việc để chuẩn bị cho cả gia đình trong một năm mới.

2 chuyến bay miễn phí đưa 500 người lao động về quê đón Tết Tối ngày 11 tháng 1 năm 2023, 500 người lao động đã lên 2 chuyến bay miễn phí từ TP.HCM về Nghệ An và Thanh ...

Công nhân “khăn gói” rời quê lên Hà Nội đòi nợ lương ngày giáp Tết Cận tết Nguyên đán, nhóm công nhân thuộc Nhà máy Dệt Hà Nam (thuộc Công ty Dệt 19/5 Hà Nội tại Hà Nam) "khăn gói" ...

Tết vắng mẹ và câu chuyện giảm nghèo đa chiều Hồi đầu tháng 10 năm ngoái, trước làn sóng mất việc, trong cuộc trao đổi với một nhóm công nhân tại một nhà máy ở ...