Phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới ở khu công nghiệp địa bàn tỉnh Bắc Ninh

Những địa chỉ tin cậy giữa lòng khu công nghiệp

Bắc Ninh hiện có khoảng 25.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó có 1.854 doanh nghiệp trong khu công nghiệp, 18 doanh nghiệp nhà nước, 2.282 doanh nghiệp FDI và hơn 20.000 doanh nghiệp dân doanh, với 48,6% lao động làm việc tại các doanh nghiệp là lao động ngoại tỉnh, tỷ lệ lao động nữ chiếm 60%.

Đặc thù đó khiến nguy cơ bạo lực, quấy rối tình dục, bạo lực tinh thần trong môi trường làm việc và nhà trọ gia tăng, trong khi kênh hỗ trợ còn hạn chế. Xuất phát từ thực tế đó, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai mô hình điểm “Địa chỉ tin cậy – Nhà tạm lánh” tại các xã có đông công nhân như Yên Phong, Quế Võ, Tiên Du,…

LĐLĐ tỉnh Bắc Ninh tổ chức tuyên truyền về bình đẳng giới và phòng chống bạo lực trên cơ sở giới cho công nhân Công ty TNHH SamSung Electronics Việt Nam. Ảnh: ĐVCC

Đây là những địa chỉ an toàn, nơi phụ nữ bị bạo lực có thể tìm đến tạm trú, được tư vấn pháp lý, hỗ trợ y tế và tâm lý. Hoạt động của mô hình dựa trên sự phối hợp chặt chẽ giữa Hội Liên hiệp Phụ nữ, Liên đoàn Lao động tỉnh và chính quyền địa phương, cùng với sự đồng hành của doanh nghiệp. Địa chỉ tin cậy không chỉ giúp nạn nhân thoát khỏi vòng bạo lực mà còn khơi dậy nhận thức trong cộng đồng công nhân về quyền được bảo vệ và được tôn trọng.

Một số mô hình khác được nhiều người biết đến tại Bắc Ninh là “Nhà trọ an toàn – Phòng, chống bạo lực giới”, Tổ tự quản nhà trọ công nhân, “Nhà trọ công nhân, nhà ở xã hội an toàn, văn minh”; hàng trăm chủ nhà trọ được tập huấn về kỹ năng nhận biết hành vi bạo lực, cách xử lý và thông tin liên hệ khi cần báo cáo vụ việc. Các tấm biển “Nhà trọ an toàn” gắn trước cửa vừa là ký hiệu quản lý, mà còn là cam kết cộng đồng về bình đẳng và nhân văn.

Ngoài ra, Bắc Ninh còn triển khai mô hình “Công nhân nói không với bạo lực giới” nhằm phát hiện và ngăn chặn sớm các hành vi bạo lực hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc. Các doanh nghiệp đã chủ động lồng ghép nội dung phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới vào quy tắc ứng xử nội bộ, coi đây là tiêu chí bắt buộc trong đánh giá văn hóa doanh nghiệp.

Nam giới tiên phong – Thay đổi từ nhận thức

Điểm mới trong các mô hình ở Bắc Ninh là sự tham gia của nam giới – những người thường bị coi là ngoài cuộc trong vấn đề bình đẳng giới.

Mô hình “Nam giới tiên phong – Nói không với bạo lực” đã lan tỏa mạnh mẽ trong các nhà máy và khu dân cư công nhân. Hàng trăm nam công nhân, kỹ sư trẻ được tập huấn về bình đẳng giới, kỹ năng chia sẻ trách nhiệm gia đình, gìn giữ gia đình hạnh phúc, chăm sóc sức khoẻ sinh sản đối với cả nam và nữ, ứng xử tôn trọng đồng nghiệp nữ.

Các mô hình này được coi là điểm sáng khi chính nam giới trở thành người tuyên truyền, góp phần chuyển hóa nhận thức và hành vi – điều kiện căn bản để xóa bỏ bạo lực giới trong xã hội công nghiệp.

Mở rộng từ mô hình đến hệ thống hỗ trợ

Bên cạnh các mô hình điểm tại doanh nghiệp và khu dân cư, hiện nay, trên toàn tỉnh đã xây dựng hơn 2.000 mô hình phòng, chống bạo lực gia đình và bạo lực trên cơ sở giới, trong đó hàng trăm mô hình được đặt tại các khu công nghiệp Quang Châu, Đình Trám, Vân Trung… – nơi tập trung lượng lớn công nhân nữ.

Các hoạt động truyền thông trực tiếp được tổ chức trong nhà máy, khu trọ, trường học, giúp công nhân nhận biết sớm dấu hiệu bạo lực và biết cách tìm kiếm hỗ trợ.

Bắc Ninh duy trì 2.019 mô hình hoạt động độc lập, 1.771 nhóm phòng, chống bạo lực gia đình, 1.194 địa chỉ tin cậy ở cộng đồng, 950 đường dây nóng, 97 câu lạc bộ “Xây dựng gia đình hạnh phúc”, hơn 2.000 mô hình câu lạc bộ “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, “Gia đình nông dân hạnh phúc”, “Nam Nông dân với kế hoạch hoá gia đình”, “Người cha trách nhiệm”, “Phụ nữ với pháp luật”.

Việc bố trí nơi tạm lánh, hỗ trợ tư vấn và khám, chữa bệnh được bố trí tại tất cả các trạm y tế xã, phường. Các mô hình, câu lạc bộ được thành lập đã tăng cường tuyên truyền pháp luật về bình đẳng giới, đặc biệt là pháp luật xử phạt vi phạm hành chính về bình đẳng giới tới toàn thể Nhân dân. Nhờ đó, 100% các trường hợp bị bạo lực trên cơ sở giới được hỗ trợ kịp thời, từ tư vấn tâm lý đến bảo vệ pháp lý.

Câu lạc bộ “Nữ công nhân xa quê” với các thành viên là nữ công nhân đang làm việc tại Khu công nghiệp Đình Trám - Quang Châu. Ảnh: ĐVCC

Từ thực tiễn đến chính sách

Sau gần 5 năm thực hiện, những mô hình điểm phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới tại Bắc Ninh không chỉ giúp hàng nghìn phụ nữ được bảo vệ, mà quan trọng hơn, đã thay đổi tư duy cộng đồng về vai trò giới trong lao động công nghiệp. Từ các “Địa chỉ tin cậy”, “Nhà trọ an toàn” đến “Nam giới tiên phong”, mỗi mô hình đều mang chung một thông điệp: bình đẳng giới không phải là khẩu hiệu, mà là hành động cụ thể để xây dựng môi trường sống và làm việc nhân văn, an toàn, bền vững.

Những kết quả này, khi được tổng kết và nhân rộng, sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu của Chính phủ – đến năm 2030, mọi phụ nữ và trẻ em đều được sống trong môi trường không bạo lực, không định kiến giới – một dấu ấn quan trọng trong hành trình phát triển vì con người và công bằng xã hội của Việt Nam nói chung, tỉnh Bắc Ninh nói riêng.