Về Lệ Thủy ăn Tết Độc lập

Tết đặc biệt trong lòng người dân xứ Lệ

Theo các cụ cao niên ở xã Lệ Thủy kể lại, người dân nơi đây bắt đầu mừng Tết Độc lập từ ngày 2/9/1945. Bởi thời điểm đó, quân và dân Lệ Thủy cũng như cả nước vừa giành lại chính quyền trước khi Bác Hồ đọc bản "Tuyên ngôn độc lập" khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ông Lê Trung Hân, 86 tuổi, trú tại xã Lệ Thủy nhớ lại, rạng sáng ngày 23/8/1945, nhân dân huyện Lệ Thủy kết đò lại tạo thành cầu nối liền đôi bờ sông Kiến Giang để quân dân lên đường cướp chính quyền. Sau khi lật đổ chính quyền thực dân phong kiến tay sai, người dân Lệ Thủy hết sức vui mừng, phấn khởi.

Lúc còn sống, Đại tướng Võ Nguyên Giáp thường về thăm quê dịp Tết Độc lập, Đại tướng ra động viên bà con giữ gìn truyền thống cách mạng và lễ hội của quê hương. Ảnh tư liệu.

Đến sáng 2/9/1945, Bác Hồ đọc bản "Tuyên ngôn Độc lập", người dân hạnh phúc, ôm lấy nhau reo hò.... Trưa ngày hôm đó, người dân Lệ Thủy đã làm mâm cơm mừng Tết Độc lập. Từ đó, mâm cơm được duy trì cho đến tận bây giờ, trở thành nét văn hóa đặc trưng của người dân xứ Lệ.

“Mâm cơm mừng Tết Độc lập ngày đó rất đơn sơ, chỉ có cơm gạo trắng, trái cây trong vườn và một số loại bánh. Gia đình nào có điều kiện thì làm thêm gà, vịt, cá... Sau lễ cúng mừng Tết Độc lập, con cháu trong nhà sum vầy bên mâm cơm, nói những câu chuyện về Bác Hồ, đất nước”, ông Hân cho biết.

Theo ông Hân, vào ngày 2/9/1946, nhân dịp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tròn 1 tuổi, người dân Lệ Thủy đã tổ chức Tết Độc lập rất to vì bà con có ruộng để sản xuất, lại được mùa. Năm đó, chính quyền địa phương còn khôi phục lễ hội bơi, đua thuyền trên sông Kiến Giang để cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu và để rèn luyện sức khỏe.

Đối với người dân Lệ Thủy, Tết Độc lập là dịp để sum họp gia đình. Những người con xa quê dù đi làm ăn nơi đâu cũng cố gắng trở về chung với với gia đình, làng xóm.

Người dân Lệ Thủy làm mâm cơm dâng lên Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhân dịp Tết Độc lập. Ảnh: TS.

Anh Trần Văn Khánh, 43 tuổi, một người con xa quê đã 25 năm, ở thôn Thượng Phong, xã Lệ Thủy cho hay, không có gì ấm áp hơn được trở về, được sống trong tình yêu thương của gia đình, được hòa mình vào không khí sôi động của lễ hội.

“Hầu như năm nào cũng vậy, cứ đến dịp Lễ Quốc Khánh mồng 2/9, gia đình tôi cũng cố gắng đưa con cái về thăm ông bà, họ hàng. Đặc biệt là để những đứa nhỏ cảm nhận Tết Độc lập của quê hương. Nếu năm nào không sắp xếp về được thì trong lòng tôi bồn chồn, phải gọi điện về nhà xem tình hình ở quê như nào, có bao nhiêu đò tham gia, làng mình khi nào hạ thủy”, anh Khánh chia sẻ.

Không khí Tết Độc lập ở Lệ Thủy thật đặc biệt, các gia đình sửa soạn mâm cơm tươm tất để cúng tổ tiên, tỏ lòng biết ơn đến các thế hệ cha ông đã có công lao xây dựng và bảo vệ quê hương. Đặc biêt, người dân còn có một nghi thức trang trọng là dâng mâm cơm lên bàn thờ Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đến những người đã cống hiến cả đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Sau nghi thức trang trọng, mọi người quây quần bên nhau, cùng thưởng thức những món ăn truyền thống, ôn lại kỷ niệm cũ. "Tết Độc lập ở Lệ thủy không chỉ đơn thuần là một lễ hội truyền thống. Đó là sự hòa quyện giữa lịch sử, văn hóa và tinh thần dân tộc. Nó là lời nhắc nhở về quá khứ hào hùng, là động lực để người dân tiếp tục xây dựng và phát triển quê hương. Đồng thời, cũng là cách chúng tôi gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa quý báu của cha ông", ông Lê Trung Hân nói.

Di sản lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang

Theo Một cụ cao niên ở xã Lệ Thủy kể lại, ngày xưa, người nông dân xứ Lệ hằng ngày thường chèo thuyền dọc sông Kiến Giang để đi gặt lúa trên những cánh đồng chiêm trũng, đến chiều lại chèo về bến nước xóm mình.

“Mỗi lần chèo thuyền đi gặt, người thôn này lại chèo đua với thôn kia nếu gặp nhau trên một quãng sông, kể cả đi hay về, sáng hay tối, cứ hễ gặp nhau họ lại chèo đua. Rồi từ đó, mỗi thôn, mỗi xã có thuyền riêng đến dịp lại mang ra thi thố. Đó cũng là nguồn gốc phát triển của lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang”, cụ nói.

Các trai, gái đội đua bơi được người làng xem trọng, luôn chăm sóc để có sức khoẻ tốt nhất tham gia lễ hội đua thuyền. Ảnh: TS.

Năm nay, đón Tết Độc lập ở xã Lệ Thủy, khắp nơi cờ hoa rực rỡ, già trẻ gái trai ai nấy đều háo hức. Để có một mùa lễ hội thành công, là sự chuẩn bị kỳ công của cả cộng đồng. Người có sức góp sức, người có của góp của. Cả tháng trời trước ngày 2/9, các làng đã bắt đầu tuyển chọn người và luyện tập đua thuyền.

Những vận động viên không phải là các tay đua chuyên nghiệp, mà là những người nông dân, ngư dân, những người thợ làm thuê bình thường. Họ gác lại công việc đồng áng, chài lưới, dành thời gian rảnh rỗi để tập luyện cùng nhau.

Anh Tam là một trong những người tham gia vào đội thuyền bơi của làng Quy Hậu. Kể về quá trình luyện tập, anh tâm sự, những trai bơi, gái đua thuyền đều phải cố gắng thiết lập chế độ ăn uống, sinh hoạt làm sao tự đảm bảo sức khỏe, độ bền và sự dẻo dai cho mình. Bởi, những ngày đó thường cơ bắp sẽ đau mỏi liên tục, thay đổi thời tiết, nên đôi khi có nhiều người sẽ ốm.

Một đội thuyền tốt cần nhất sự đoàn kết, phối hợp ăn ý, nhịp nhàng của cả đội. Đó sự kết hợp hợp giữa kỹ thuật và chiến thuật, lắng nghe từng hiệu lệnh của người chỉ huy đò. Đặc biệt, là lúc buông phao, các khúc cua, trở quay đầu thuyền. Có khi mái chèo chậm lại để dưỡng sức, có khi mái chèo nhanh để bứt tốc.

“Trên đường đua, những chiếc thuyền mang màu cờ sắc áo của mỗi làng. Cho nên, những đội tham gia ai cũng nỗ lực với khát khao duy nhất là mang vinh quang về cho quê hương. Đặc biệt, những ngày luyện tập cho đến ngày thi đấu, người dân trong làng, từ già đến trẻ đều ra bờ sông cổ vũ, động viên, tạo nên một không khí rộn ràng, ấm áp”, anh Tam cho hay.

Người dân tập trung rất đông hai bên bờ sông Kiến Giang cổ vũ các đội đua thuyền. Ảnh: TS.

Được biết, mỗi thuyền đua có tổng cộng khoảng 30 người gồm 13 cặp thanh niên trang tráng, ngoài ra còn có người đánh mõ, người tát nước, lái chính 2 người và lái đề 1 người (gọi là bộ phách lái). Thành tích của mỗi thuyền không chỉ tùy thuộc vào sức khỏe của các trai chèo mà còn tùy thuộc vào bộ phách lái để điều khiển thuyền. Những năm gần đây, đời sống ngày một hiện đại nên việc đóng thuyền đua và một số kỹ thuật đua thuyền cũng có sự thay đổi.

Khi tiếng hiệu lệnh đua nổi lên, hàng chục con thuyền tranh tài trên sông Kiến Giang, còn hai bên bờ sông hàng chục ngàn người dân hò reo cổ vũ cho các đội đua của làng mình. Có thể nói, không có một môn thể thao nào ở nước ta lại thu hút đông đảo người xem, cổ vũ như đua thuyền ở Lệ Thủy, có năm đua thuyền đã thu hút cả hàng chục vạn người xem.

Lễ hội đua thuyền Lệ Thuỷ được tổ chức lớn nhất, quy mô nhất từ trước phải kể đến dịp ngày 2/9/1946, khi Lệ Thủy tổ chức mừng Tết Độc lập, cách mạng thành công. Từ đó đến nay, vào dịp 2/9, lễ hội đua lại được tổ chức với quy mô lớn hơn, đông vui, náo nhiệt hơn. Từ đó, đến năm 2019, Lễ hội đua thuyền Lệ Thuỷ đã được công nhận là Di sản phi vật thể quốc gia.

Video: Lễ hội đua thuyền Lệ Thuỷ trên sông Kiến Giang nhân dịp Tết Độc lập.