Tiết kiệm là thước đo lòng yêu nước - Kỳ 1: Từ chống cái xấu đến nuôi dưỡng cái tốt

Kỳ 1: Từ chống cái xấu đến nuôi dưỡng cái tốt

Sự chuyển tiếp trong tư tưởng

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn rằng, tiết kiệm cũng là yêu nước, thương dân; tiết kiệm là đạo đức, văn minh, văn hóa của con người. Thật vậy, tiết kiệm không phải là khái niệm mới mẻ mà đã thấm sâu vào truyền thống văn hóa dân tộc Việt Nam. Ông cha ta từ xưa đã đúc kết những bài học về tiết kiệm qua ca dao, tục ngữ như “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm” hay “Ít chắt chiu hơn nhiều phung phí”, để nhắc nhở con cháu trân trọng từng hạt gạo, đồng tiền. Ngày nay, trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước gắn với phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “tiết kiệm là thước đo lòng yêu nước” - tức mỗi hành động tiết kiệm, dù nhỏ, đều thể hiện tinh thần yêu nước một cách thiết thực.

Ở cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, người ta thấy một tư tưởng xuyên suốt “chống” là để “xây” - chống tham nhũng không chỉ là loại bỏ cái xấu mà còn nhằm củng cố niềm tin vào Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Đồng chí nhiều lần nhấn mạnh vai trò then chốt của cán bộ, của việc chỉnh đốn Đảng và coi đó là yếu tố sống còn cho sự phát triển của chế độ.

Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, khắp nơi nhân dân góp gạo chống giặc đói. Ảnh: Tư liệu.

Kế thừa tinh thần đó, Tổng Bí thư Tô Lâm không lặp lại những khẩu hiệu cũ mà mở ra một hướng đi mang tính phát triển: Lấy tiết kiệm làm phương châm hành động, lấy hiệu quả làm thước đo quản trị quốc gia. Trong bài viết quan trọng “Thực hành tiết kiệm”, đồng chí khẳng định: “Tiết kiệm là quốc sách hàng đầu”. Đối với Tổng Bí thư Tô Lâm, tiết kiệm không chỉ là thực hành đạo đức cá nhân mà là một hệ tiêu chuẩn chính trị - là “cuộc cách mạng trong tư duy quản lý”, hướng đến hiệu quả, kỷ cương và phát triển bền vững.

Không chỉ nói về tiết kiệm trong tài chính, người đứng đầu Đảng ta còn mở rộng khái niệm tiết kiệm sang mọi lĩnh vực quản trị nhà nước: Từ sử dụng ngân sách, tài sản công, biên chế, thời gian làm việc… đến việc sắp xếp bộ máy hành chính tinh gọn, đề cao vai trò chính quyền cơ sở, hướng đến phục vụ người dân tốt hơn, tốn kém ít hơn. Đó chính là tinh thần của những cải cách quan trọng như chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025 thay cho ba cấp như hiện nay - một mô hình vừa giảm tầng nấc quản lý, vừa tiết kiệm nguồn lực mà vẫn đảm bảo hiệu quả vận hành.

Tư tưởng của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư Tô Lâm không tách rời mà là sự tiếp nối theo chiều sâu và chiều rộng. Nếu đồng chí Nguyễn Phú Trọng đặt nền móng cho tư tưởng một Đảng trong sạch, liêm chính bằng việc “đốt lò” - loại bỏ cái xấu thì đồng chí Tô Lâm đi bước tiếp theo là xây dựng mô hình vận hành hiệu quả, sống tiết kiệm, làm việc tận tụy, tránh lãng phí như một giá trị phổ quát của cán bộ, đảng viên và bộ máy công quyền.

Cả hai đồng chí đều có điểm chung trong nhận diện những nguy cơ làm suy yếu Đảng từ bên trong: Tham nhũng, lãng phí, cửa quyền, hình thức nhưng cách tiếp cận của mỗi người lại tạo nên sự phát triển logic: Chống cái sai (đồng chí Nguyễn Phú Trọng) để mở đường cho cái đúng phát huy (đồng chí Tô Lâm).

Sự chuyển tiếp từ tư tưởng chống tham nhũng sang tư tưởng tiết kiệm không phải là một sự thay thế mà là sự kế thừa và phát triển cao hơn. Tư tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp tục củng cố nền móng Đảng mạnh, Nhà nước trong sạch mà người tiền nhiệm đã xây dựng, nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu mới về hiệu quả, đổi mới và bền vững trong quản trị quốc gia.

Và khi tiết kiệm trở thành một nguyên tắc đạo đức và một chỉ dẫn chính sách, thì đó chính là lúc Đảng không chỉ “trong sạch”, mà còn “vững mạnh”, không chỉ “đúng đắn về đường lối” mà còn “hiệu quả trong hành động”. Đó chính là dấu ấn tư tưởng mới mẻ và sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm trong thời đại mà từng đồng ngân sách, từng tấc đất, từng quyết định hành chính… đều phải hướng đến mục tiêu phục vụ nhân dân, chứ không phải phục vụ bộ máy.

PC Khánh Hòa tặng quà cho các học sinh Trường Tiểu học Tân Lập 1 (TP. Nha Trang) trả lời chính xác các câu hỏi về tiết kiệm điện. Ảnh: Nhật Minh.

“Tiết kiệm là thước đo lòng yêu nước” - theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đó không chỉ là khẩu hiệu mà là yêu cầu về tư duy, chuẩn mực hành vi và trách nhiệm công vụ. Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Phải thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ngay từ trong tư duy, trong sử dụng nguồn lực của Nhà nước và xã hội”, thì điều đang được đặt ra là một sự chuyển hóa sâu: Từ cảm thức quản lý theo kiểu “tiêu hết mới được cấp” sang một tư duy chủ động giữ gìn, khai thác, dùng hiệu quả từng đơn vị nguồn lực - tài chính, thời gian, không gian, niềm tin của dân.

Điểm mới trong tư tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm là mở rộng khái niệm tiết kiệm sang mọi lĩnh vực quản trị: Ngân sách và tài sản công (sử dụng đúng, trúng, hiệu quả); Bộ máy và biên chế (tinh gọn, giảm tầng nấc, tăng hiệu suất); Thời gian và thủ tục hành chính (rút ngắn, giảm phiền hà, tôn trọng người dân); Không gian và cơ sở vật chất (trụ sở dôi dư sau sáp nhập, kho bãi, hạ tầng bỏ không… phải trở thành tài sản sống, phục vụ cộng đồng).

Biến lòng tin thành sức mạnh phát triển

Nhìn dưới góc độ “thước đo”, thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm mang hai chiều nghĩa sâu sắc và có sức soi chiếu mạnh mẽ. Thứ nhất là soi chiếu hành vi của từng cá nhân và cả bộ máy. “Thước đo” trước hết đặt ra chuẩn mực đạo đức công vụ rất cụ thể: Ai phung phí tiền bạc, tài sản công, tổ chức hội họp hình thức, để máy móc trì trệ, chậm đổi mới, tức là đang làm hao tổn sức dân, bào mòn nguồn lực quốc gia và về bản chất là làm suy giảm lòng yêu nước. Ngược lại, những cán bộ, công chức sống giản dị, làm việc tận tụy, biết tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách, tận dụng tài sản công hiệu quả mới thực sự yêu nước bằng hành động cụ thể, bởi mỗi quyết định, mỗi đồng tiền họ sử dụng đều gắn với trách nhiệm trước nhân dân.

“Thước đo” này không chỉ là tiêu chuẩn chính trị trừu tượng mà có thể đo đếm được qua những con số và hiệu quả thực tế: Tỷ lệ tiết kiệm ngân sách, số giờ làm việc được rút ngắn, số thủ tục được tinh giản, số công trình công bị lãng phí được khôi phục công năng.

Bỏ hoang nhiều năm, khuôn viên khu đất 30 Tô Hiệu (quận Hà Đông, Hà Nội), trước đây do Đài phát thanh và truyền hình tỉnh Hà Tây sử dụng không được dọn dẹp dù chứa đầy rác.

Thứ hai là kích hoạt động lực phát triển bền vững. Khi tiết kiệm trở thành văn hóa vận hành, nó không còn là sự “thắt lưng buộc bụng” bị động mà là cách sử dụng thông minh mọi nguồn lực: Giảm hội họp hình thức, ưu tiên công việc thực chất, rút ngắn quy trình phục vụ dân; Tái sử dụng trụ sở công bỏ không, biến không gian hoang hóa thành thư viện, nhà sinh hoạt cộng đồng, không gian sáng tạo hay điểm đến du lịch; Tinh giản bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, tiết kiệm chi phí vận hành nhưng vẫn nâng hiệu quả phục vụ; Đầu tư công hiệu quả, tránh dàn trải, biến từng dự án thành giá trị thực cho cộng đồng.

Ở cấp độ quốc gia, những hành động tiết kiệm này tích lũy sức mạnh nội sinh: Ngân sách được bảo toàn để đầu tư cho giáo dục, y tế, an sinh; nguồn lực xã hội được khai thác hợp lý; niềm tin của nhân dân với bộ máy nhà nước được củng cố. Lúc ấy, lòng yêu nước không còn là khẩu hiệu, mà đo đếm được bằng từng đồng ngân sách tiết kiệm, từng thủ tục được rút ngắn, từng không gian được hồi sinh - những con số cụ thể phản ánh sự tận tâm vì dân và vì nước.

Nhìn tổng thể, tư tưởng của đồng chí Nguyễn Phú Trọng và đồng chí Tô Lâm không tách rời mà liền mạch theo tiến trình logic. Nếu như đồng chí Nguyễn Phú Trọng là chống cái xấu, làm sạch nền, củng cố đạo đức và niềm tin thì đồng chí Tô Lâm là nuôi dưỡng cái tốt, vận hành đất nước bằng tiết kiệm và hiệu quả, tích lũy sức mạnh nội sinh. Nếu chống tham nhũng là “dọn nền nhà” thì thực hành tiết kiệm là “xây móng vững và tích lũy của cải cho tương lai”. Nếu chống tham nhũng khơi lại lòng tin, thì tiết kiệm biến lòng tin ấy thành sức mạnh phát triển.