Cầu nối nhân văn: Vai trò CTXH chuyên nghiệp trong việc hỗ trợ và xây dựng cộng đồng tại Khánh Hòa

Công tác xã hội chuyên nghiệp – Nền tảng chăm sóc toàn diện tại Trung tâm

Tại Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa, mỗi ngày trôi qua là một nhịp sống bình lặng nhưng thấm đẫm tình người. 130 mảnh đời, từ trẻ em bị bỏ rơi, người lang thang cơ nhỡ đến những cụ già neo đơn, được chăm sóc và bảo vệ không chỉ bằng bữa ăn, giấc ngủ hay chế độ trợ cấp, mà còn bằng sự quan tâm, lắng nghe và sẻ chia của đội ngũ cán bộ, nhân viên tận tâm. Phía sau hoạt động chăm sóc là một quy trình công tác xã hội chuyên nghiệp, được chuẩn hóa theo hướng cá nhân hóa hỗ trợ cho từng nhóm đối tượng.

Những nhân viên chăm sóc chia sẻ, công việc của họ không dừng lại ở việc chăm sóc bữa ăn, giấc ngủ mà gắn với quan sát, theo dõi thường xuyên các dấu hiệu về sức khỏe, dinh dưỡng, tâm tư nguyện vọng của từng người. Mỗi biến động nhỏ đều cần được nắm bắt để có hướng hỗ trợ phù hợp, từ điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, chăm sóc y tế đến tham vấn tâm lý hoặc kết nối hỗ trợ chuyên sâu.

Theo bà Nguyễn Đình Hồng Loan, Giám đốc Trung tâm, giai đoạn 2021 – 2025, 100% đối tượng được chăm sóc, nuôi dưỡng tại trung tâm đều được đánh giá nhu cầu trợ giúp, sàng lọc, phân loại, đánh giá mức độ tổn thương, khả năng phục hồi, tâm sinh lý, tình trạng sức khỏe và xây dựng kế hoạch trợ giúp riêng. Mỗi trường hợp là một câu chuyện cụ thể với những nhu cầu khác biệt, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp.

Với trẻ em, đội ngũ công tác xã hội và chăm sóc viên theo dõi sát sự thay đổi tâm sinh lý theo từng giai đoạn phát triển, kịp thời tư vấn, hỗ trợ khi trẻ có biểu hiện bất thường về sức khỏe, hành vi, tâm trạng. Với người cao tuổi, người bệnh nặng, người khuyết tật, trọng tâm là chăm sóc dinh dưỡng, vệ sinh, phòng ngừa biến chứng, đồng thời chú ý đến trạng thái tinh thần để giảm cảm giác cô đơn, mất mát.

Hoạt động chuyên môn tại trung tâm được hỗ trợ bởi một phòng công tác xã hội chuyên trách. Đơn vị này đảm nhiệm vai trò “bộ phận phân tích”, hỗ trợ đánh giá, phân nhóm, lập kế hoạch can thiệp, phối hợp với các bộ phận khác để triển khai trợ giúp. Khi có trường hợp phát sinh vấn đề phức tạp, phòng công tác xã hội là đầu mối phối hợp các bên liên quan nhằm đảm bảo can thiệp kịp thời và đúng hướng.

Đáng chú ý, trung tâm không chỉ dừng lại ở việc chăm sóc nội trú. Giai đoạn 2021 – 2025, thông qua đường dây nóng và các kênh tiếp nhận, đơn vị đã tư vấn, tham vấn cho hơn 1.000 trường hợp trong cộng đồng có nhu cầu trợ giúp. Mỗi cuộc gọi, mỗi trường hợp được tiếp nhận là một quy trình cơ bản của công tác xã hội được kích hoạt: lắng nghe – đánh giá – tư vấn – kết nối – theo dõi, qua đó góp phần phòng ngừa, giảm thiểu nguy cơ bị tổn hại của các nhóm yếu thế ngoài cộng đồng.

Phát huy vai trò “cầu nối nhân văn” và huy động nguồn lực xã hội

Bên cạnh chăm sóc trực tiếp 130 đối tượng đang sinh hoạt tại trung tâm, công tác xã hội chuyên nghiệp còn được triển khai mạnh mẽ trong cộng đồng thông qua hoạt động đào tạo, truyền thông và kết nối nguồn lực.

Tập huấn kiến thức, kỹ năng công tác xã hội là một hoạt động thường xuyên. Ảnh ĐVCC

Về đào tạo, từ năm 2021 đến 2024, trung tâm đã tổ chức 65 lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ công tác xã hội, với khoảng 5.357 lượt học viên tham dự. Qua đó, mạng lưới cán bộ, cộng tác viên công tác xã hội tại cơ sở được hình thành và củng cố, giúp phát hiện sớm, can thiệp sớm đối với các trường hợp có nguy cơ bị bạo lực, xâm hại hoặc rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Đây là bước chuyển quan trọng, giúp công tác xã hội không bị “khóa kín” trong các cơ sở bảo trợ, mà lan tỏa ra cộng đồng, đến gần hơn với những người cần trợ giúp ngay tại nơi họ đang sinh sống.

Về truyền thông, giai đoạn 2021 – 2025, trung tâm đã tổ chức 39 buổi tuyên truyền, truyền thông về nghề công tác xã hội, thu hút hơn 3.150 lượt người tham gia. Hằng năm, đơn vị đều tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Công tác xã hội Việt Nam 25/3, tổng kết hoạt động, tọa đàm, giao lưu, biểu dương tập thể, cá nhân tiêu biểu, đồng thời treo băng rôn, khẩu hiệu, đăng tải tin, bài, video tuyên truyền trên các kênh truyền thông.

Trên phương diện huy động nguồn lực, vai trò “cầu nối” của công tác xã hội càng thể hiện rõ. Giai đoạn 2021 – 2025, Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa đã phối hợp với Cục Bảo trợ xã hội (trước thuộc Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, nay thuộc Bộ Y tế), Tổ chức Holt Việt Nam, Viện Dân số, Sức khỏe và Phát triển triển khai 3 dự án hỗ trợ cho cộng đồng với tổng kinh phí hơn 6,2 tỷ đồng, hỗ trợ 1.705 đối tượng là trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, phụ nữ đơn thân, bệnh nhân lao phổi, bệnh nhân trầm cảm.

Cùng với đó, trung tâm còn duy trì vận động, kết nối, thu hút sự tham gia, ủng hộ của các tổ chức, cá nhân, mạnh thường quân, qua đó bổ sung nguồn lực cho chăm sóc trực tiếp tại trung tâm và hỗ trợ ngoài cộng đồng. Các nguồn lực được sử dụng cho nhu cầu thiết yếu của đối tượng, cải thiện điều kiện sinh hoạt, học tập, vui chơi, khám chữa bệnh, đồng thời hỗ trợ các mô hình, hoạt động phòng ngừa, can thiệp sớm.

Dù vậy, hoạt động công tác xã hội vẫn đối mặt nhiều khó khăn: nhận thức của một bộ phận người dân, thậm chí một số cơ quan, đơn vị về vai trò nghề công tác xã hội chưa đầy đủ; đội ngũ cán bộ, cộng tác viên công tác xã hội ở cơ sở còn mỏng, phần lớn kiêm nhiệm; nguồn kinh phí dành cho công tác xã hội còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào dự án; loại hình dịch vụ chưa phong phú, khó đáp ứng đa dạng nhu cầu của các nhóm đối tượng trong bối cảnh vấn đề xã hội ngày càng phức tạp.

Trên cơ sở đó, Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa đã xác định mục tiêu giai đoạn 2026 – 2030 là tiếp tục đẩy mạnh hoạt động công tác xã hội phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh; đảm bảo 100% đối tượng tại trung tâm được trợ giúp xã hội và cung cấp dịch vụ công tác xã hội phù hợp; phấn đấu 100% người ngoài cộng đồng có nhu cầu trợ giúp được tiếp cận dịch vụ. Đơn vị đặt trọng tâm củng cố đội ngũ viên chức, nhân viên, cộng tác viên công tác xã hội về số lượng và chất lượng; đảm bảo 100% viên chức, người lao động được bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng; mở rộng loại hình dịch vụ từ tư vấn, tham vấn, kết nối, chuyển tuyến, trị liệu rối nhiễu tâm trí, phục hồi chức năng đến hòa giải, biện hộ, tuyên truyền.