Trung tâm BTXH và CTXH Khánh Hòa: Mái nhà thứ hai của những phận đời yếu thế

Những cuộc đời cần được an toàn và yêu thương

Ở Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa hiện có đủ mọi phận đời: Có em nhỏ được phát hiện ở cổng chùa, không giấy tờ, không người thân rõ ràng. Có bé trai bốn tuổi bị bỏ rơi được lực lượng chức năng bàn giao về trung tâm, để ít nhất từ đây trở đi, em có một chỗ ngủ đủ ấm, một bữa ăn đủ no, không còn phải nương nhờ nơi vỉa hè, góc chợ.

Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa bàn giao trẻ đi lạc cho gia đình. Ảnh ĐVCC

Có người phụ nữ trung niên lang thang, trí nhớ chập chờn, mất giấy tờ, phải nhờ trung tâm làm việc với chính quyền địa phương để dần xác minh nhân thân, chuẩn bị cho hành trình trở về quê cũ. Có những người nước ngoài lạc lõng, không hiểu tiếng Việt, được đưa về đây trong khi chờ xác minh nhân thân.

Họ đều mang trong mình những khoảng trống lớn: thiếu vắng gia đình, thiếu vắng chỗ dựa vật chất, thiếu vắng cả nơi để gửi gắm cảm xúc. Tất cả, dù đến từ đâu, khi bước vào khuôn viên số 78 đường 2/4, đều có một điểm chung - cần một nơi trú ẩn an toàn, cần được chăm sóc, cần có người lắng nghe.

“Ở đây thoải mái hơn ở nhà”

Trong số những người đang được nuôi dưỡng tại Trung tâm, có nhiều cụ già từng trải qua một cuộc đời nhiều biến cố. Cụ Lê Thị Phụng là một trong số đó. Sau một cơn tai biến, sức khỏe suy giảm, gia đình không còn đủ điều kiện chăm sóc, cụ chủ động xin vào Trung tâm sinh sống.

Nhân viên y tế chăm sóc sức khỏe cho cụ Lê Thị Phụng. Ảnh ĐVCC

“Vào đây thấy thoải mái lắm, còn thoải mái hơn ở nhà”, cụ cười hiền, chia sẻ. “Ở đây lúc nào cũng có người qua lại, hỏi han, thăm nom. Mình bệnh thì có người chăm; buồn thì có người nói chuyện cùng”. Với cụ, sự “thoải mái” ấy là việc không phải lo bữa ăn từng ngày, không sợ ngã mà không ai biết, không trằn trọc giữa đêm vì cô đơn.

So với trước đây, cụ thấy mình “bình an hơn, khỏe hơn”. Sự bình an không chỉ đến từ thuốc men, chế độ theo dõi sức khỏe đều đặn, mà còn từ việc cụ biết rằng, nếu đêm xuống có cơn ho, cơn sốt, nếu cụ thấy chóng mặt, sẽ có người kịp thời xuất hiện. Mỗi sáng, có người gọi tên, hỏi hôm nay cụ thấy trong người thế nào; mỗi bữa ăn, có người nhắc “ông, bà ăn thêm miếng nữa cho khỏe”. Với những người từng sống trong cô đơn, những câu hỏi tưởng chừng đơn giản ấy đã là một món quà lớn.

Cụ bảo, điều khiến cụ xúc động là sự quan tâm của cán bộ, nhân viên: từ Ban giám đốc đến điều dưỡng, ai cũng ghé qua, hỏi han vài câu. Đối với một người già, được lắng nghe và được coi trọng cũng là một kiểu “thuốc bổ”.

Từ mái nhà tạm thời đến con đường trở về

Bà Nguyễn Đình Hồng Loan, Giám đốc Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa cho biết: Không phải ai đến trung tâm cũng sẽ gắn bó ở đó cả đời. Với nhiều trường hợp, trung tâm chỉ là chặng dừng chân an toàn trong quá trình tìm lại gia đình, tìm nơi ở mới, tiến tới tái hòa nhập cộng đồng.

Trên website của trung tâm, mục “Tìm thân nhân” xuất hiện đều đặn các thông báo: tìm gia đình thay thế cho trẻ em hoàn cảnh đặc biệt; bàn giao trẻ bỏ rơi về cho gia đình đủ điều kiện tiếp tục chăm sóc, nuôi dưỡng; phối hợp với địa phương tiếp nhận người nước ngoài cần bảo vệ khẩn cấp, sau đó bàn giao lại cho cơ quan ngoại giao.

Đằng sau những bản tin ngắn ấy là cả một hành trình: tìm kiếm, xác minh, kết nối, đánh giá điều kiện nuôi dưỡng, chuẩn bị tâm lý cho cả người rời trung tâm lẫn người đón nhận. Với trẻ nhỏ, đó có thể là cơ hội được lớn lên trong vòng tay một gia đình thay thế, hoặc trở về với gia đình ruột thịt sau biến cố. Với người lang thang, người không giấy tờ, đó là bước đầu để có lại danh tính pháp lý, tìm được việc làm, ổn định cuộc sống.

Nói cách khác, trung tâm không chỉ là nơi “che chở tạm thời”, mà còn là chiếc cầu nối những phận đời ấy với xã hội bên ngoài.

Những khoảnh khắc “gia đình” trong một mái nhà chung

Nhiều người khi nhắc đến “trung tâm bảo trợ xã hội” thường hình dung một nơi buồn bã, nặng nề. Ở Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa, dĩ nhiên vẫn có những khoảnh khắc lặng im, những chiều mưa gợi nhớ chuyện cũ. Nhưng nếu dừng lại lâu hơn, sẽ thấy nơi đây cũng có rất nhiều khoảnh khắc rất “gia đình”.

Đó là những bữa ăn chung, khi các cụ ngồi quây quần, giục nhau “ăn đi cho nóng”, “ăn thêm miếng nữa cho khỏe”. Là những buổi chiều, các cụ ngồi cạnh nhau trò chuyện, ngắm nắng; lũ trẻ xếp hàng tập múa, tập hát, các cụ ngồi dưới vỗ tay theo nhịp.

Là phòng phục hồi chức năng, nơi một cụ tập bước đi đầu tiên sau nhiều tháng nằm liệt; nơi một em nhỏ lần đầu viết tròn trịa được tên mình, hớn hở đưa cho cô xem. Là những dịp lễ tết, Trung tâm trang trí, gói bánh, tổ chức văn nghệ để những người không còn gia đình vẫn có một cái Tết đúng nghĩa.

Trong những không gian ấy, khoảng cách giữa “đối tượng bảo trợ” và “cán bộ, nhân viên” dần mờ đi, chỉ còn lại những mối quan hệ rất đời thường: tình bạn giữa những người già, tình anh em giữa những người cùng cảnh ngộ, tình cảm gắn bó giữa người được chăm sóc với nơi mình đang sống.

Mái nhà thứ hai - nơi niềm tin được gieo lại

Khi gọi Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa là “mái nhà thứ hai của 130 phận đời”, nhiều người tưởng chỉ là cách nói đẹp. Nhưng với những người đang sống ở đó, cụm từ ấy khá chính xác.

Ở mái nhà này, họ được đảm bảo những nhu cầu tối thiểu: không bị đói, không bị lạnh, không bị bỏ mặc khi ốm đau. Quan trọng hơn, họ được thừa nhận như một con người đúng nghĩa: được lắng nghe, được gọi tên, được quan tâm đến cảm xúc, được tham gia các hoạt động chung.

Với người già, đó là những năm tháng cuối đời bớt cô đơn, được khép lại trong vòng tay một tập thể quan tâm. Với trẻ em, đó là bước khởi đầu an toàn để lớn lên, học chữ, học nghề, học cách tin vào người lớn một lần nữa. Với những người lang thang, người lỡ bước, đó là cơ hội thứ hai để nhìn lại mình và bắt đầu lại.

Đương nhiên, không mái nhà tập thể nào có thể thay thế trọn vẹn tình cảm gia đình. Nhưng khi xã hội vẫn còn khoảng trống an sinh, sự tồn tại của những mái nhà như Trung tâm Bảo trợ xã hội và Công tác xã hội Khánh Hòa vẫn là chỗ dựa quan trọng cho những người không còn nơi nào để quay về.