Đẩy mạnh nghiên cứu về giai cấp công nhân Việt Nam trong tình hình mới

Xoay quanh chủ thể GCCN, hiện nay ở nước ta còn những vấn đề lý luận thực tiễn chưa đủ rõ, chưa thuyết phục, còn có nhiều ý kiến khác nhau. Ví dụ, khi xem xét khái niệm GCCN, ý kiến cho rằng: GCCN Việt Nam chỉ bao gồm những người lao động công nghiệp và dịch vụ mà lao động của họ có tính chất công nghiệp, áp dụng những thành tựu của cách mạng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất, trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất và tái sản xuất của cải vật chất; lao động trong các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế. Tuy nhiên, cũng có ý kiến mở rộng nội hàm khái niệm khi cho rằng: GCCN bao gồm tất cả những người lao động trong mọi loại hình doanh nghiệp, những trí thức, kỹ sư, cán bộ lãnh đạo, quản lý, những đảng viên, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước đều là công nhân.

Thậm chí, có ý kiến cho rằng, trong thời đại ngày nay, GCCN đã hòa tan vào các giai tầng xã hội. Về vị trí, vai trò chính trị của GCCN, có quan điểm cho rằng, thời đại ngày nay, vai trò lãnh đạo cách mạng đã thuộc về tầng lớp trí thức và chỉ có trí thức mới có vai trò lãnh đạo cách mạng trong thời đại văn minh trí tuệ. Về địa vị kinh tế của GCCN, có ý kiến cho rằng, GCCN ngày nay không còn là lực lượng sản xuất cơ bản, chủ yếu, mà trong nền sản xuất hiện đại, khoa học kỹ thuật đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp và có ý nghĩa quyết định trong nền sản xuất hiện đại...

Giai cấp công nhân Việt Nam không ngừng lớn mạnh cùng đất nước. Ảnh: Bá Thi

Do sự chưa thống nhất về tư tưởng trong Đảng, hay trong nhận thức xã hội, dẫn đến sự lợi dụng công kích của các thế lực thù địch. Trên một số diễn đàn điện tử, thông qua các hình thức khác nhau, chủ nghĩa tư bản cùng các thế lực thù địch, các kẻ cơ hội chính trị đã đưa ra một số luận điểm xuyên tạc sai trái như: Học thuyết về sứ mệnh lịch sử của GCCN không còn phù hợp nữa bởi trong điều kiện hiện đại, nhà tư bản không còn bóc lột sức lao động của GCCN, mà đó là sự thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động. Ngoài ra, Đảng Cộng sản Việt Nam không thể gọi là Đảng của GCCN vì có rất ít tính công nhân, mà mang đậm tính nông dân, phong kiến…; hoặc Đảng không còn mang bản chất của GCCN, do đó GCCN và Đảng Cộng sản Việt Nam không thể lãnh đạo, xây dựng được CNXH đích thực ở Việt Nam. Chúng còn lập luận trong điều kiện cải thiện kinh tế, đời sống vật chất, tinh thần như hiện nay, GCCN đã mất đi tính “xung đột cách mạng”, “đối kháng giai cấp”, GCCN đã hoàn thành sứ mệnh của mình trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Trong bộ máy lãnh đạo của hệ thống chính trị Việt Nam đa phần là trí thức, rất ít cán bộ lãnh đạo xuất thân từ GCCN. Vì vậy, Đảng Cộng sản Việt Nam không mang bản chất của GCCN Việt Nam…

Trước tình hình tư tưởng chưa thống nhất, các thế lực thù địch ra sức lợi dụng xuyên tạc, công kích, nhu cầu cấp thiết là cần phải tập trung nghiên cứu làm rõ, để tạo sự thống nhất cao trong Đảng, đồng thuận trong xã hội, và phải đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng thật vững chắc, khoa học và tiến bộ.

Thứ hai, xuất phát từ nhu cầu, đòi hỏi cấp thiết phải nhanh chóng xây dựng GCCN hiện đại lớn mạnh để đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Qua gần 40 năm đổi mới, sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH nước ta đã bước vào một chặng đường mới, với mục tiêu tổng quát: phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng XHCN. Cùng với đó, GCCN nước ta đã có những chuyển biến quan trọng, tăng nhanh về số lượng, đa đạng về cơ cấu, chất lượng được nâng lên, đã hình thành ngày càng đông đảo bộ phận công nhân trí thức; đang tiếp tục phát huy vai trò là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam, giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng CNXH, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế; phát huy vai trò là lực lượng nòng cốt trong liên minh GCCN với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, việc làm và đời sống của GCCN ngày càng được cải thiện.

Tuy nhiên, sự phát triển của GCCN chưa đáp ứng được yêu cầu về số lượng, cơ cấu và trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp của sự nghiệp CNH, HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế; tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động còn nhiều hạn chế; đa phần công nhân từ nông dân, chưa được đào tạo cơ bản và có hệ thống. Một bộ phận công nhân chậm thích nghi với cơ chế thị trường. Địa vị chính trị của GCCN chưa thể hiện đầy đủ. GCCN còn hạn chế về phát huy vai trò nòng cốt trong liên minh GCCN với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Giác ngộ giai cấp và bản lĩnh chính trị của công nhân không đồng đều; sự hiểu biết về chính sách, pháp luật còn nhiều hạn chế. Tỉ lệ đảng viên và cán bộ lãnh đạo xuất thân từ công nhân còn thấp. Một bộ phận công nhân chưa thiết tha phấn đấu vào Đảng và tham gia hoạt động trong các tổ chức chính trị - xã hội. Nhìn tổng quát, lợi ích một bộ phận công nhân được hưởng chưa tương xứng với những thành tựu của công cuộc đổi mới và nhưng đóng góp của chính mình; việc làm, đời sống vật chất và tinh thần của công nhân đang có nhiều khó khăn.

Những vấn đề trên đang ngày càng trở nên cấp bách, đòi hỏi việc nhận diện, nắm bắt và giải quyết không chỉ từ thực tiễn, chính sách, mà còn cần xây dựng GCCN cả trên khía cạnh nghiên cứu lý luận, chính trị.

Thứ ba, xuất phát từ nhiệm vụ chính trị của tổ chức Công đoàn Việt Nam.

Tổ chức Công đoàn Việt Nam là tổ chức đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng cho GCCN và người lao động. Trách nhiệm của tổ chức công đoàn các cấp, là phải tham gia trực tiếp xây dựng GCCN hiện đại, lớn mạnh. Điều này đã được Đảng ta khẳng định nhiều lần trong các nghị quyết quan trọng của Đảng.

Đ/c Nguyễn Đình Khang, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đến thăm hỏi công nhân tại Quảng Nam. Ảnh: Nguyễn Linh.

Việc nghiên cứu đặc điểm mới của GCCN, những vấn đề đặt ra đối với xây dựng GCCN trong bối cảnh mới, từ đó đề xuất định hướng chính sách xây dựng GCCN là vấn đề có tính thời sự, tính khoa học, đặc biệt là tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (khoá X) “Về tiếp tục xây dựng GCCN Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước” xác định xây dựng tổ chức công đoàn lớn mạnh, phát huy vai trò của công đoàn trong xây dựng giai cấp công nhân^[2]. Vì thế rất cần nghiên cứu, cập nhật để nắm được những vấn đề của GCCN Việt Nam, đề xuất chính sách phù hợp với GCCN Việt Nam trong tình hình mới.

Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã chỉ ra những nhiệm vụ cơ bản trong xây dựng GCCN Việt Nam là: xây dựng GCCN hiện đại, lớn mạnh; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động…; đổi mới tổ chức và hoạt động của công đoàn phù hợp với cơ cấu lao động, nhu cầu, nguyện vọng của công nhân và yêu cầu hội nhập quốc tế; tập trung làm tốt vai trò đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, tập thể công nhân; định hướng, quản lý tốt sự ra đời, hoạt động của các tổ chức của công nhân tại doanh nghiệp ngoài tổ chức công đoàn hiện nay.

Đặc biệt, Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 của Bộ Chính trị “Về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới” xác định mục tiêu tổng quát là: xây dựng Công đoàn Việt Nam vững mạnh toàn diện, có năng lực thích ứng và giải quyết các vấn đề đặt ra, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ trong tình hình mới; là cơ sở chính trị - xã hội vững chắc của Đảng, Nhà nước; làm tốt vai trò cầu nối, giữ mối liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với GCCN, người lao động; xứng đáng là tổ chức đại diện lớn nhất, trung tâm tập hợp, đoàn kết GCCN và người lao động cả nước; góp phần xây dựng GCCN Việt Nam hiện đại, lớn mạnh, là lực lượng tiên phong trong thực hiện nhiệm vụ phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Do vậy, nhu cầu đặt ra của tổ chức công đoàn là cần nghiên cứu đầy đủ, toàn diện, sâu sắc, cụ thể về GCCN Việt Nam để hiểu rõ hơn về bản chất giai cấp, đặc điểm, vấn đề và từ đó hình thành cơ sở đề xuất định hướng chính sách xây dựng GCCN Việt Nam hiện đại, lớn mạnh trong những năm tiếp theo. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng đối với nền tảng, tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, qua đó góp phần thiết thực xây dựng Đảng, tuyên truyền và phát triển lý luận của Đảng trong tình hình mới.

*

Bối cảnh thế giới đang trải qua những thay đổi mang tính thời đại, tạo ra nhiều thời cơ, thách thức đan xen; trong nước đang triển khai những quyết sách chiến lược mang tính cách mạng, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cao hơn. Vì vậy, việc đẩy mạnh nghiên cứu lý luận và thực tiễn về GCCN Việt Nam trong tình hình mới sẽ góp phần thiết thực làm luận cứ cho Đảng, Nhà nước nói chung và tổ chức Công đoàn Việt Nam nói riêng trong xây dựng GCCN ngày càng hiện đại, lớn mạnh, tạo tiền đề đưa đất nước vững bước tiến mạnh trong kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, tr.181-182, Nxb.Chính trị quốc gia Sự thật, H.2021

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2008): Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (khoá X) về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại, lớn mạnh Bối cảnh mới của toàn cầu hóa và cuộc CMCN 4.0 đang tác động sâu sắc vào sản xuất, quản lý và đời sống xã ...

Dự báo xu hướng biến đổi của giai cấp công nhân Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045 Sau gần 40 năm đổi mới, nhất là từ khi bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giai ...