Dạy học trò bằng ngụ ngôn
12/10/2020 08:40
Đây là cách các cụ soạn sách giáo khoa từ xưa đã dùng. Nhất là trong các bộ sách giáo khoa của nhóm soạn giả do cụ Trần Trọng Kim đứng đầu, sau đó là sách giáo khoa trong suốt thời Tiến sĩ Nguyễn Văn Huyên làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và vài bộ sau đó đều sử dụng.
| Suy nghĩ nhỏ trong một ngày lễ lớn của Hà Nội Ba phút sự thật |
 |
| "Ve và gà" là một trong những câu chuyện gây tranh cãi trong sách Tiếng Việt lớp 1. Ảnh: M.H |
Mà thật ra các bộ sách giáo khoa tiểu học sau cụ Trần Trọng Kim mà tôi nhắc tới, về cơ bản vẫn kế thừa rất nhiều những tiến bộ của nhóm làm ra Quốc văn giáo khoa thư. Vì có nhiều bài vẫn lấy lại từ Bộ Quốc văn giáo khoa thư.
Nhưng khi dạy, thì dùng đúng ngụ ngôn bản gốc. Gốc ở đây là từ đâu? Từ truyện của cụ Aesop, sau cụ Aesop thì có cụ La Fontaine soạn lại thành thơ.
Tôi ví dụ 3 bài. Bài 1 là Ve và kiến, nhiều thế hệ được học bài này trong sách tiểu học, qua bản dịch của cụ Nguyễn Văn Vĩnh năm 1907. Kế đó là bài Cáo và quạ, và bài thứ 3 là Rùa và thỏ.
Các bài này đều cực hay nếu dùng qua bản dịch thơ của La Fontaine, hay tới mức giờ nhiều người 80 tuổi còn nhớ làu làu. Hay cực ngắn vì dịch từ truyện ngụ ngôn Aesop, chỉ vài dòng một chuyện như Cáo và quạ hay Thỏ và rùa. Nên cũng nhớ lâu lắm và thấm thía bài dạy trong sách.
Tất cả các bài xưa được học như vậy, chỉ dùng 1 bài. Vì bản chất nó là một bài. Không cần tách ra hai phần làm gì cả. Ví dụ truyện Rùa và thỏ, thì trong truyện của Aesop nó chỉ ngắn cũn như thế này:
"Thỏ chế nhạo rùa chậm chạp. Thấy Thỏ kiêu ngạo, Rùa thách Thỏ chạy thi. Thỏ nhanh chóng bỏ xa Rùa. Yên trí mình sẽ thắng, Thỏ dừng lại ngủ một lát. Tỉnh dậy, Thỏ thua rùa, vì Rùa kiên trì bò về đích".
Nhưng trong sách giáo khoa của nhóm Cánh Diều thì các bài này bị chia thành 2 phần.
Và không dạy nguyên văn từ ngụ ngôn của La Fontaine, Aesop, hay Lev Tolstoy (vì cụ này cũng viết lại trên nền của truyện Aesop) mà toàn dùng truyện "Phỏng theo" của một bút danh Việt Nam, tỷ như Minh Hòa hay không để tên. Và mấy tay này toàn bịa tạc trắng trợn.
Tôi ví dụ, trong truyện Rùa và thỏ ở sách giáo khoa Cánh Diều tự dưng mọc ra một con quạ. Mà con này nó chỉ biết kêu ‘Quà quà’ trong khi toàn loài quạ trên trái đất và trong mọi sách xưa nay ta được học bằng Việt ngữ là ‘Quạ Quạ’. Còn con thỏ trong truyện tự dưng được cho "nhá cỏ nhá dưa". Trong nguyên gốc là nó đi ngủ. Còn thỏ có ăn cỏ, nhưng dưa nó ăn không thì mời các cụ cho ý kiến. Và hễ nó ăn, thì nó sẽ gặm cỏ gặm dưa, nó có phải bò đâu mà nhá cỏ nhá dưa.
 |
| "Hai con ngựa" là truyện gây tranh luận trong sách giáo khoa lớp 1. Ảnh: M.H |
Kế đó truyện Hai con ngựa, là 1 truyện xuyên tạc hoàn toàn truyện của Lev Tolstoy. Nguyên văn truyện đó là ‘Ngựa đực và Ngựa cái’. Nó viết thế này từ nguyên bản tiếng Nga, xin dịch lại: "Ngựa cái đi nhông cả ngày và đêm trên cánh đồng. Còn ngựa đực thì ban ngày bò ra đi cày, ban đêm mới được ăn. Ngựa cái thấy thế bèn hỏi ngựa đực: "Tại sao bạn lại cày? Nếu tôi là bạn, khi ông chủ quất tôi, tôi sẽ đá ông ta". Ngày hôm sau, ngựa đực làm theo vậy. Bác nông dân thấy nó trở nên lì lợm, bèn thay nó bằng việc cho ngựa cái vào cày."
Bài học ở đây là nếu bạn khuyên ai làm bậy thì bạn sẽ phải gánh hậu quả. Đọc là hiểu. Nhưng sách Cánh Diều chế ra đủ thứ câu trong truyện này từ phần 1 tới phần 2. Nào là biến ngựa đực và ngựa cái thành ngựa tía và ngựa ô. Nào là chuyện đi cày thì biến thành chất hàng trên lưng. Chưa nói câu từ cộc lốc, tính giáo dục yếu kém.
Vậy nếu đã dở hơn, chi bằng học theo các bộ sách giáo khoa cũ, chân phương dạy lại các bài học dịch theo đúng từ nguyên gốc, có phải dễ hiểu dễ nhớ và lành mạnh không?
Tại sao chỉ có việc đơn giản vậy mà không làm được, còn chế ra nào là ‘Gà và ve’ vừa thô thiển vừa dốt nát, vì thức ăn của gà nào ve ăn nổi trong tự nhiên, và cũng trong tự nhiên thì ve là món khoái khẩu của gà. Và có gà nào như kiến tha lâu đầy tổ đâu mà qua xin thức ăn của nó chi vậy?
Nào chế ra ngựa ô và ngựa tía, nào chế ra con quạ kêu ‘Quà quà’, nào chế ra con thỏ nhá cỏ nhá dưa.
Tôi thành thực không hiểu được trình độ của mấy ông bà soạn sách cao xa cỡ nào mà làm ăn vậy với trẻ lớp 1. Trẻ thơ như búp trên cành mà nỡ lòng nào bứt búp cái bụp vậy ha?
 Suy nghĩ nhỏ trong một ngày lễ lớn của Hà Nội Giống như mọi công dân Thủ đô và tất cả những ai yêu quý Hà Nội, trong ngày này, lòng tôi cũng tràn đầy ... |
 Mạng xã hội - công cụ truyền thông hiệu quả Công tác truyền thông công đoàn thời gian qua đã đạt những kết quả tích cực, song cũng còn bộc lộ một số hạn chế. ... |
 Đêm trường khắc khoải Nhiều bạn công nhân trẻ đêm trường khắc khoải nỗi cô đơn. Điều lạ lùng là bạn cảm thấy cô đơn ở ngay chỗ đông ... |
Đọc nhiều
Liên quan
Tin mới
“Đi bắt học trò”
“Đi bắt học trò” – cụm từ tưởng như đùa vui nhưng lại là công việc quen thuộc của nhiều thầy cô giáo vùng cao mỗi dịp khai giảng, sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán hay sau những kỳ nghỉ lễ dài ngày.
Người về từ đại dương
Tối 8.11, hàng ngàn người Lý Sơn đứng đợi 3 người đàn ông trôi dạt 48 giờ trên biển trở về trong pháo hoa và những giọt nước mắt.
Để có năng lượng sạch, trước tiên phải có môi trường đầu tư sạch
Đại hội Đảng tại nhiều tỉnh, thành phố đã khẳng định rõ vị thế và tầm quan trọng của việc thu hút đầu tư trong quá trình phát triển kinh tế, từng bước nâng cao đời sống nhân dân và hội nhập vào dòng chảy phát triển chung của đất nước.
Tin tức khác
Sau lưng là thành phố
Nước lũ ở Thái Nguyên và các tỉnh phía Bắc đã dâng cao kỷ lục. Nhiều hộ gia đình đang bị cô lập chờ ứng cứu. Song, cũng trong 24 giờ qua, bằng những nỗ lực phi thường, các lực lượng đã đảm bảo an toàn đê điều trước dòng nước ép sát mép đê.
Giáo dục bằng tình thương
Sự việc học sinh lớp 7 hành hung cô giáo ở Trường THCS Đại Kim khiến dư luận choáng váng. Nhiều lời chỉ trích nhắm về phía nam sinh đánh cô, hay sự thờ ơ đáng sợ của các em học sinh khác trong lớp. Tuy nhiên, chuyện không đơn giản thế.
Phải truy trách nhiệm “chợ trên quốc lộ”
Ngay trong ngày 17/9/2025, sau vụ tai nạn kinh hoàng khi một xe tải lớn lưu thông trên Quốc lộ 9 (tuyến giao thông quốc tế nối Việt Nam với Lào và Thái Lan) đổ đèo Làng Vây và lao thẳng vào chợ Tân Long – đồng thời là chợ chuối tự phát của bà con biên giới Việt – Lào, Thủ tướng Chính phủ đã ra Công điện khẩn. Công điện chỉ đạo các cơ quan chức năng phải khẩn trương khắc phục thiệt hại, điều tra làm rõ nguyên nhân để xử lý nghiêm vụ tai nạn, đồng thời kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những bất cập.
Phải “sốt ruột” hơn nữa trên EWEC
Bất chấp nhiều khó khăn, vướng mắc và tiến độ thi công chậm hơn kỳ vọng, tuyến cao tốc Vạn Ninh – Cam Lộ đã chính thức hoàn thành, thông xe trong những ngày tháng 8 lịch sử. Tuyến đường kết nối mạng lưới giao thông tốc độ cao, mật độ lớn với nhiều trục quốc gia trọng điểm, trong đó có Quốc lộ 9 tại Quảng Trị – huyết mạch của Hành lang kinh tế Đông – Tây (EWEC).
Trục lợi trong thảm họa
Hàng loạt clip giả đã xuất hiện sau vụ lật tàu Vịnh Xanh tại Vịnh Hạ Long. Mục đích chính là để “câu like”. Những clip giả này đang khoét thêm nỗi đau vào gia đình nạn nhân cũng như đưa ra những thông tin không chính xác về vụ việc, dẫn dắt dư luận hiểu sai.
Đất đai phải là nguồn lực của nguồn lực
Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 12, trong phần về nội dung sửa đổi, bổ sung một số Nghị quyết, Kết luận của Trung ương để tạo cơ sở chính trị cho mục tiêu tiếp tục cải cách, đổi mới đất nước, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa nội dung về lĩnh vực đất đai lên đầu tiên trong 3 nhóm lĩnh vực (tiếp theo là quy hoạch và giáo dục đào tạo).